Criminaliteitsontwikkeling

Totale criminaliteit neemt af met 11%

Hoewel corona van invloed is op de ontwikkeling van een aantal delicten, past deze afname ook in de dalende tendens die we al enkele jaren zien. Het zijn vooral de wat meer traditionele vormen van criminaliteit die een daling laten zien, zoals woninginbraak (-18%), autokraak (-15%) en geweldsmisdrijven (-12%). Ook het aantal door de politie geregistreerde misdrijven met huiselijk geweld neemt af (-12%). Bij hulpverleners bestaat de vrees dat de cijfers van huiselijk geweld in werkelijkheid hoger zijn, doordat tijdens periodes van lockdown of andere coronamaatregelen kwetsbare gezinnen niet goed in beeld waren bij scholen en andere professionals.

Criminaliteit Utrecht daalt sterker dan landelijk gemiddelde

Hoewel ook landelijk de totale criminaliteit daalt (-7%), is dit niet zo sterk als in de gemeente Utrecht en in de regio Midden-Nederland (beide -11%). Dit blijkt uit cijfers van het open data portaal van de politie. Voor woninginbraak zien we een ander beeld. Woninginbraak daalde in Utrecht minder sterk (-18%) dan landelijk (-23%) en regionaal (¬¬ 20%). Een andere opvallende ontwikkeling is winkeldiefstal, dat regionaal sterk daalde (-¬18%), maar in Utrecht (-13%) en landelijk (-11%) een stuk minder.

Cybercrime blijft stijgen

Cybercrime, waaronder hacks, DDos aanvallen en aanvallen met randsomware of virussen, neemt de laatste drie jaar fors toe. Mede door corona steeg deze relatief nieuwe vorm van criminaliteit in Utrecht de afgelopen twee jaar fors (93% in 2020 en 78% in 2021). De online fraude neemt daarentegen af: fraude met online handel daalt in 2021 met 20%, identiteitsfraude met 14% en fraude met betaalproducten met 42%. Per saldo daalt het totaal aantal fraudegevallen (online en offline fraude) met 18%. Uit het open data portaal van de politie blijkt dat cybercrime in Utrecht harder groeit dan landelijk en regionaal en ook harder dan in de a¬ndere G4 steden. Het tegenovergestelde beeld zien we bij fraude, daar is Utrecht in 2021 juist de ‘sterkste daler’ vergeleken met landelijk, regionaal en G4.

Utrecht kent relatief groot aandeel jonge drugshandelaren

Utrecht speelt een aanzienlijke rol in de nationale en internationale cocaïnehandel en er zijn zo’n 50 criminele samenwerkingsverbanden actief in de stad. De handel in harddrugs neemt de laatste jaren toe, met een plus van 15% in 2021. Het aandeel jonge Utrechtse drugshandelaren van 18-25 jaar (46%) is opvallend  hoger dan in de andere drie grote steden (22%-30%). Drugshandel is een vorm van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Andere vormen zijn onder andere witwassen, mensenhandel en plofkraken. In 2019 kwamen 30 van de 77 landelijk aangehouden plofkrakers uit Utrecht. (Bronnen: Team Analyse & Onderzoek politie Utrecht en Zicht op Ondermijning).

Polarisatie: groeiende onrust in de samenleving

Net als in 2020 is er ook in 2021 nog sprake van groeiende onrust en onvrede onder delen van de bevolking. Gedurende het jaar krimpt het maatschappelijk draagvlak voor de coronamaatregelen, wat landelijk en in sommige gevallen ook in Utrecht uitmondt in demonstraties en rellen. Hoewel we in 2021 een afname zien van het aantal demonstraties in Utrecht (van 445 in 2020 naar circa 400 in 2021) is het aantal in de afgelopen twee jaar verdubbeld vergeleken met de jaren daarvoor. Maatschappelijke onvrede en onrust zorgen voor een groeiende problematiek voor de openbare orde en veiligheid in de stad. Het zorgt bovendien voor versterking van polarisatie, waardoor ook de voedingsbodems voor radicalisering worden versterkt. Onder invloed van corona, vermengen institutioneel wantrouwen, problematisch complot-denken en extreem rechts en/of -links gedachtengoed zich met elkaar. In 2021 zijn er in Utrecht 80 signalen van radicalisering binnengekomen. Ondanks de groeiende problematiek daalt het aantal signalen het laatste half jaar van 2021 ten opzichte van eerdere periodes. Voor meer informatie over institutioneel wantrouwen zie het hoofdstuk Vertrouwen in de overheid.