Milieu

Concentraties in 2020 lager door coronamaatregelen

Op basis van voorlopig gecorrigeerde resultaten voor 2020 zien we een daling van de stikstofdioxideconcentratie. De definitieve resultaten zijn einde 2021beschikbaar. Landelijk onderzoek toont aan dat in de eerste lockdown periode de fijnstof concentraties ook lager waren. Wel is in 2020 het aantal bewonersmeldingen over houtrook gestegen. Hier speelt ook mee dat veel mensen de hele dag thuis waren en hierdoor meer last van de directe buren hebben.

Luchtkwaliteit was in 2019 beter dan in 2018

De luchtkwaliteit in 2019 was vergeleken met 2018 beter wat betreft NO2, fijnstof (PM10 en PM2,5). De definitieve cijfers over 2020 zijn nog niet bekend. Verkeer in Utrecht (inclusief dat op de snelwegen rond Utrecht) is verantwoordelijk voor bijna driekwart van de lokale uitstoot van luchtverontreinigende stoffen als stikstofoxiden en roet. Het weer van 2019 verklaart veel van het verschil met de voorgaande jaren. De lagere stikstofdioxide concentraties komen door het zeer warme en zeer zonnige weer. De lagere fijnstof concentraties kwamen door veel zuid- en westenwind en een relatief nat jaar. De doorgaande verschoning van het verkeer (en voortdurende verschoning door maatregelen in industrie, raffinaderijen en energiesector) zorgden verder voor de verlaging.

De Europese normen (voor stikstofdioxide NO2, fijnstof PM10 en PM2,5) worden nergens in de stad overschreden, maar aan de WHO-advieswaarden voor fijnstof wordt nog niet (overal) voldaan. De lagere fijnstofconcentraties in 2019 zorgen ervoor dat 12% van de inwoners in de stad voor PM10 worden blootgesteld aan fijnstofconcentraties boven de WHO-advieswaarden. Voor PM2,5 is  dit nog 100%. Dit is van belang omdat zelfs bij concentraties beneden de Europese grenswaarden (en zelfs nog beneden de WHO-advieswaarden) nadelige gezondheidseffecten en voortijdige sterfte bij mensen optreden. 

De bodem van 100 kinderspeelplaatsen is onderzocht op lood

Op 100 kinderspeelplaatsen is bodemonderzoek uitgevoerd naar het voorkomen van lood in de bodem. Op 4 locaties is de bodemkwaliteit onvoldoende en is de voorbereiding van de sanering gestart. Ook is de uitvoering van een loodsanering van particuliere tuinen en gemeentegrond in Oudwijk voorbereid, die in 2021 begint. 
Voor PFAS is een aanvulling Nota Bodembeheer door het college vastgesteld. In 2020 is op 120 onverdachte plekken de PFAS-concentratie in de grond gemeten. PFAS is een verzamelnaam voor ruim 4.000 stoffen die door de mens gemaakt zijn en niet van nature in het milieu voorkomen. Ze kunnen een negatief effect hebben op het milieu en de gezondheid. Utrecht heeft voor 2 bekende stoffen (PFOS en PFOA) een achtergrondwaarde die iets hoger is dan het landelijke gemiddelde, andere PFAS stoffen voldoen wel aan het landelijke beeld. Alle (voormalige) brandblusoefenlocaties in de stad zijn onderzocht en gebleken is dat op twee locaties PFAS in te hoge concentraties zijn aangetroffen in grond en grondwater. Voor deze twee locaties is in 2021 het vervolgtraject gestart.

De afgelopen decennia heeft de gemeente inspanningen geleverd om de meest spoedeisende bodemverontreinigingslocaties te saneren. Daarnaast vindt in het kader van herontwikkeling bodemsanering plaats in opdracht van derden. De afgelopen jaren nam het aantal bodemsaneringen af. In 2020 is het aantal afgeronde en beschikte bodemsaneringen (6 stuks) lager dan in 2019. Naast bodemsaneringen zijn er in 2020 ook 118 kleinschalige bodemingrepen gedaan.

Het aantal afgeronde bodemonderzoeken schommelt door de jaren heen en wordt onder andere bepaald door de woningbouwontwikkelingen in de stad en het aantal uitvoeringsprojecten dat wordt opgestart. In een bodemonderzoek wordt de kwaliteit van de grond en het grondwater bekeken. In 2020 zijn 197 onderzoeken uitgevoerd en aangeleverd voor registratie, een stijging van 25% ten opzichte van 2019. Het aantal aanvragen omgevingsrapportage bodeminformatie (via internet) is hoger dan in voorgaande jaren. Dit wordt vaak aangevraagd door adviesbureaus voor historisch onderzoek of graafwerkzaamheden. Daarnaast vragen taxateurs en makelaars veel rapportages op.

Geluidsoverlast door bedrijven gestegen

Het aantal meldingen over geluidsoverlast door bedrijven is in 2020 met 45% gestegen naar 820. Dit gaat onder andere om geluidsklachten over laden en lossen, muziekgeluid en ventilatiesystemen van bedrijven. Daarnaast was er een sterke toename te zien van meldingen over de versterkte gebedsomroep van de Utrechtse moskeeën. Het aantal meldingen over horeca is juist sterk afgenomen. Deze veranderingen zijn grotendeels te wijten aan de beperkende maatregelen vanwege het coronavirus.
In de Inwonersenquête van de gemeente Utrecht wordt gevraagd naar de ervaren overlast van lawaai en stank. Deze enquête houden we elke twee jaar. In 2022 zijn voor deze indicatoren nieuwe cijfers beschikbaar. De ervaren overlast van lawaai bleef in 2019 stabiel ten opzichte van 2018: één op de drie bewoners ervaart dit vaak. Het betreft zowel verkeerslawaai, lawaai van bedrijven als overig lawaai. Het aandeel bewoners dat vaak overlast van verkeerslawaai ervaart is hoog in West (37%) en Overvecht (38%). Mensen in meergezinswoningen (appartementen/flats) hebben vaker last van geluidsoverlast door verkeer (32%) dan mensen in een eengezinswoning (24%). 

Ervaren stankoverlast in 2019 licht gestegen

Het aandeel Utrechters dat aangeeft vaak overlast van stank te ervaren is in 2019 (16%) licht gestegen ten opzichte van 2018 (15%). Het gaat hier om stank van verkeer, maar ook stank van onder andere bedrijven of de rioolwaterzuivering. In Leidsche Rijn (7%) en Vleuten-de Meern (6%) is de stankoverlast het minst. In Overvecht is de overlast het hoogst (28%) én gestegen ten opzichte van 2018 (21%). In Utrecht West en Noordwest geeft 22 procent aan vaak last te hebben van stank. Gemiddeld in de stad ervaart 11% vaak stank van verkeer en 8% van de inwoners ervaart vaak overlast van andere stank. Overlast van verkeersstank komt het vaakst voor in West en Overvecht, daar heeft één op de vijf bewoners er vaak last van.
Van de Utrechters vindt 20% dat de gemeente voldoende optreedt tegen stankoverlast van bedrijven, 19% vindt van niet. Het grootste deel, 61% van de Utrechters, geeft aan niet te weten of de gemeente voldoende optreedt. 

2019: Ruim vier op de tien Utrechters eet geen of minder vlees

Het aantal Utrechters dat geen of minder vlees eet om het milieu te sparen is de afgelopen jaren gegroeid van 31% in 2015 naar 44% in 2019. Bijna vier vijfde van de Utrechters (78%) geeft aan regelmatig te lopen of de fiets te pakken om het milieu te sparen. Ook het aantal Utrechters dat afval scheidt (69%) én het aantal dat de bandenspanning van de auto regelmatig controleert steeg in 2019.