Sociale cohesie

Gevoel van saamhorigheid daalt na hoog aandeel in eerste lockdown

Uit de Inwonersenquête 2019 blijkt dat bijna twee derde (62%) van de Utrechters zich prettig voelt bij de mensen die wonen in hun buurt. Ook komt naar voren dat er verschillen bestaan tussen wijken als het gaat om of mensen elkaar in de buurt goed kennen. De score voor sociale cohesie (berekend o.b.v. een aantal stellingen) veranderde nauwelijks door de jaren heen. Bijna driekwart (72%) van de Utrechters gaf in 2019 aan dat de meeste mensen wel te vertrouwen zijn. Het vertrouwen is vooral hoog in Noordoost, Oost en Binnenstad, en lager in Overvecht. 

Aan het begin van de coronacrisis was te zien dat het gevoel van saamhorigheid in de samenleving hoog was. 58% van de Utrechtse leden van het Bewonerspanel gaf in april 2020 aan meer saamhorigheid te ervaren. In een jaar tijd is dit gevoel afgenomen naar 18% in februari 2021. Het SCP geeft aan dat landelijk bezien de toename van het gevoel van saamhorigheid aan het begin van de crisis tijdelijk was. Het vertrouwen in anderen is na een lichte stijging weer terug op het niveau van voor de crisis. Daarnaast is er een andere ontwikkeling gaande. Twee derde van de Nederlanders denkt dat de tegenstellingen tussen groepen door de coronacrisis juist toenemen. Informatie over polarisering en radicalisering is te lezen in het hoofdstuk Veiligheid.

Institutioneel vertrouwen en aanpak overheid coronacrisis 

Aan het begin van de coronacrisis was landelijk een sterke toename te zien in het vertrouwen in de politiek, zo rapporteert het SCP. In januari 2020 gaf iets meer dan 50% van de respondenten de Tweede Kamer en de regering een voldoende, in april 2020 was dit ruim 70%. Eind 2020 is dit vertrouwen gedaald, maar nog altijd hoger dan voor de crisis. Sinds december is er in Nederland opnieuw een lockdown afgekondigd. Het RIVM laat in haar onderzoek zien dat het vertrouwen dat men heeft in de aanpak van de overheid begin 2021 verder afneemt.

Het RIVM voert samen met de GGD-en zeer regelmatig gedragsonderzoek uit. Specifiek voor de GGD regio Utrecht is in de peiling van 10 tot 14 februari 2021 te zien dat 42% van de ondervraagden (veel) vertrouwen heeft in de manier waarop de Nederlandse overheid probeert het coronavirus onder controle te houden. 16% heeft (helemaal) geen vertrouwen en 42% is neutraal. Dit komt overeen met het landelijke beeld. Daarnaast zijn verschillen waarneembaar naar leeftijd: 22% van de 16-39-jarigen heeft (helemaal) geen vertrouwen in de aanpak van de overheid tegenover 10% bij de 70-plussers. Ten opzichte van augustus is een daling zichtbaar van mensen die vertrouwen hebben in de aanpak van de overheid. De daling is het grootst bij de groep 16-39 jaar (daling van 23 procent punt sinds augustus tegenover een daling van 15 procentpunt voor alle deelnemers).

Deel van de maatregelen kent stabiel hoog draagvlak, voor andere maatregelen neemt draagvlak af

Een landelijke peiling van het RIVM (februari 2021) laat zien dat de grote meerderheid nog achter de hygiënemaatregelen staat (85%-92%). De bezoekmaatregelen hebben minder draagvlak (56%-78%). De avondklok kan rekenen op steun van 71% van de bevolking. Ten opzichte van de vorige peiling in januari is vooral het draagvlak van de bezoekmaatregelen gedaald: van 79% naar 57%. De verwachting is dat het draagvlak voor de avondklok ook verder zal dalen.

Uit de peiling van het RIVM en de GGD regio Utrecht blijkt dat bijna de helft van de deelnemers vindt dat de Nederlandse overheid voldoende maatregelen neemt om verdere verspreiding van het virus te beperken, 24% vindt dat de overheid teveel doet en 20% vindt dat de overheid te weinig doet.

56% geeft aan dat (soms) niet iedereen zichzelf kan zijn en gelijk behandeld wordt

Uit de Inwonersenquête van 2019 blijkt dat 16% van de Utrechters zich in de afgelopen 12 maanden gediscrimineerd heeft gevoeld. Waar inwoners uit Overvecht (26%) en Zuidwest (19%) vaker dan gemiddeld gediscrimineerd voelen, ervaren inwoners van Noordoost en Vleuten-De Meern dit in mindere mate (resp. 11% en 12%). Utrechters t/m 44 jaar voelen zich vaker dan gemiddeld gediscrimineerd, 65-plussers voelen zich minder vaak dan gemiddeld gediscrimineerd.

Om erachter te komen of iedereen zichzelf kan zijn en gelijk behandeld wordt in Utrecht, is afgelopen zomer (2020) een flitspeiling uitgevoerd onder Utrechters van 18 jaar of ouder. 23% van de deelnemers geeft aan er zeker van te zijn dat niet iedereen zichzelf kan zijn en gelijk behandeld wordt en 33% geeft aan dat dat soms niet het geval is. Meer dan de helft van de respondenten denkt dat discriminatie plaatsvindt in Utrecht. Bijna de helft (47%) kan een situatie noemen waarin iemand niet gelijk behandeld werd. Bijvoorbeeld mensen van de LGBTQ+ gemeenschap die uitgescholden, nageroepen of mishandeld werden of mensen die bij sollicitaties minder snel een baan of stage kregen.