Onderwijs & vaardigheden
Afname Utrechtse peuters dat voorschool bezoekt
Als gevolg van de coronapandemie zijn kinderopvangverblijven en buitenschoolse opvang twee keer gesloten. Voor kwetsbare kinderen en kinderen van ouders met cruciale beroepen was de kinderopvang inclusief de voorschool en de buitenschoolse opvang in die tijd wel open. In 2019, voor de start van de coronapandemie, steeg het aantal Utrechtse kinderen dat naar een kinderdagverblijf of een buitenschoolse opvang ging. Jonge kinderen uit de wijken Noordoost en Oost bezoeken relatief het vaakst een kinderdagverblijf en kinderen uit de wijk Overvecht relatief het minst. De deelname aan de voorschool neemt de laatste jaren af.
Aantal leerlingen op Utrechtse scholen blijft groeien
Het aantal leerlingen in het Utrechtse primair- en voortgezet onderwijs blijft groeien. In Utrecht neemt ruim driekwart van alle Utrechtse basisscholen deel aan het programma De Vreedzame School. Het aantal Utrechtse mbo-studenten neemt al een aantal jaren op rij toe. Voor het eerst in jaren volgen meer Utrechtse mbo’ers een opleiding in de sector zorg en welzijn dan een opleiding in de sector economie. Hoewel de technische sector juist een groot tekort aan personeel kent, groeit het aandeel mbo’ers dat een technische opleiding volgt niet. In 2020 is er een forse toename van het aantal studenten in hoger onderwijs, zowel in Utrecht als in heel Nederland. De stijging van aanmeldingen in het hoger onderwijs door het hele land is grotendeels het gevolg van de coronacrisis en de genomen maatregelen.
Naar Leerlingpopulatie & -migratie
Onderwijs op afstand en leervertraging
In 2020 zijn de basisscholen en middelbare scholen twee keer gesloten en volgden leerlingen onderwijs op afstand. Op basis van literatuuronderzoek waarschuwt het Sociaal en Cultureel Planbureau dat schoolsluiting voor een toename van kansenongelijkheid in het onderwijs kan zorgen. Landelijk onderzoek stelt dat leerlingen in het primair- en voortgezet onderwijs gemiddeld genomen leervertraging hebben opgelopen als gevolg van de schoolsluitingen. Studenten in het middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs geven aan sociale contacten te missen en er zijn zorgen over studievertraging en het (niet) op kunnen doen van praktijkervaring als gevolg van de coronacrisis. In Utrecht is er onderzoek gedaan naar onderwijs op afstand en leervertraging onder basisschoolleerlingen, mbo-studenten en zijn er vragen gesteld aan ouders van kinderen in het primair- en voorgezet onderwijs. Resultaten voor Utrechtse scholen en leerlingen sluiten aan bij het landelijke beeld.
Naar Onderwijsprestaties & -tevredenheid
Bibliotheekbezoek meer digitaal
In maart 2020 opende bibliotheek Neude de deuren, op een moment waarop de eerste maatregelen voor de coronacrisis net van kracht werden. De openingsfestiviteiten, de communicatiecampagne en diverse ledenwerfacties konden niet plaats vinden zoals gepland. De maatregelen hadden, en hebben, grote gevolgen voor bibliotheekbezoek. In 2020 had bibliotheek Utrecht bijna een kwart minder (fysieke) bezoekers. Het bezoek aan de digitale bibliotheek is fors gestegen (11%).
Gezondheid
Aantal positieve testuitslagen bewoog in 2020 mee met testcapaciteit en testbeleid
Vanaf maart 2020 is het coronavirus ook actief in Utrecht. In 2020 zijn 728 Utrechters in het ziekenhuis opgenomen geweest met het coronavirus en 187 Utrechters zijn met het coronavirus overleden. Utrecht kent een lagere sterfte met corona dan gemiddeld in Nederland en in de overige G4-steden. De stad heeft een relatief jonge bevolking, wat van invloed is op de ziekte- en sterftecijfers. De ziekenhuisopnames en sterfte waren kort na de lockdown in maart 2020 hoog, dat daalde fors in de zomerperiode en nam weer toe voor en tijdens de tweede lockdown in het najaar 2020. Sinds dat moment is het aantal redelijk stabiel tot februari 2021. In het eerste kwartaal van 2021 loopt het aantal positieve testuitslagen weer op. Dat gaat gepaard met een groter aantal Utrechters dat zich laat testen, waardoor het aandeel positieve tests lager ligt dan het laatste kwartaal van 2020. Uit peilingen onder het Utrechtse Bewonerspanel blijkt dat de bezorgdheid over het coronavirus en de eigen gezondheid ongeveer stabiel was in het afgelopen jaar. Hoe ouder de panelleden, hoe groter de bezorgdheid over de eigen gezondheid. Daarbij maken panelleden zich vaker zorgen over de gezondheid van familieleden dan over hun eigen gezondheid.
Corona-effecten op gezondheid jeugd zijn zorgelijk
De laatste peilingen onder Utrechtse kinderen en jongeren van najaar 2019 laten zien dat het over het algemeen goed gaat met de Utrechtse jeugd. De meeste kinderen en jongeren zijn positief over hun eigen gezondheid en voelen zich gelukkig. De vaccinatiegraad onder 2- en 5-jarigen en HPV-gevaccineerde meisjes neemt licht toe. Er zijn echter ook ontwikkelingen die aandacht vragen. Bijna de helft van de jongeren voelt zich vaak gestrest. Sociaal-economische gezondheidsverschillen zijn soms al op jonge leeftijd zichtbaar en kinderen en jongeren die opgroeien in eenouder- en co-oudergezinnen laten op meerdere gezondheidsaspecten een ongunstiger beeld zien dan leeftijdsgenoten die opgroeien bij beide ouders. Landelijke studies laten een toename van mentale gezondheidsproblemen onder jeugd zien als gevolg van de coronacrisis. Cijfers over de gezondheid van Utrechtse kinderen en jongeren in coronatijd worden nu verzameld.
Gezondheidsverschillen nemen toe tijdens coronacrisis
Voor de coronacrisis zagen we dat de meeste volwassenen in Utrecht hun gezondheid als goed ervaren. Ook tijdens de coronacrisis zien we dat een groot deel van de inwoners hun gezondheid als goed blijft ervaren. De coronacrisis heeft met name een negatieve invloed op het mentaal en sociaal welbevinden, en in het beweeggedrag van mensen. Vooral jongeren (16 t/m 24 jaar) ervaren hierin de grootste effecten. Daarnaast kan de coronacrisis (op de langere termijn) leiden tot een toename van gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen. Behalve bij jongeren lijkt de coronacrisis namelijk meer negatieve gevolgen te hebben bij mensen die al vaker te maken hebben met een slechtere gezondheid. Bijvoorbeeld mensen met een opleiding tot mbo-niveau, eenoudergezinnen en inwoners met een migratieachtergrond.
Sociale kracht
Coronacrisis vermindert het welbevinden
Het jaar 2020 stond in het teken van corona. Het coronavirus brengt niet alleen een gezondheids- en economische crisis met zich mee, maar ook steeds duidelijker een maatschappelijke crisis. De gevolgen zijn zichtbaar en pakken voor verschillende groepen anders uit. De maatregelen die worden genomen om het coronavirus in te dammen hebben impact op het welbevinden van inwoners. Ook mantelzorgers ervaren gevolgen van de coronacrisis.
Naar Welzijn & zelfredzaamheid
Nog geen nieuwe cijfers beschikbaar
Dit hoofdstuk wordt in mei 2021 bijgewerkt aangezien de nieuwste cijfers rond deze tijd beschikbaar zijn.
Naar Voorzieningen & ondersteuning jeugd
Nog geen nieuwe cijfers beschikbaar
Dit hoofdstuk wordt in mei 2021 bijgewerkt aangezien de nieuwste cijfers rond deze tijd beschikbaar zijn.
Naar Voorzieningen & ondersteuning volwassenen
30% zet zich extra voor een ander in tijdens coronacrisis
De afgelopen jaren zetten ongeveer 4 op de 10 Utrechters zich in als vrijwilliger. Uit het Bewonerspanel blijkt dat tijdens de coronacrisis veel Utrechters zich extra inzetten voor een ander. Aan het begin van de crisis was dit aandeel het hoogst. Het merendeel van de panelleden geeft aan zich na de crisis even vaak in te zetten voor een ander als voor de crisis, 8% zal zich vaker inzetten dan voorheen.
Naar Maatschappelijke participatie
Veel online ontmoetingen voor vrije tijd of werk
Tijdens de coronacrisis is het advies van de overheid om zoveel mogelijk thuis te werken. Het thuiswerken doet een beroep op de digitale vaardigheden van inwoners. Ruim de helft van de leden van het Bewonerspanel maakt in zijn of haar vrije tijd of voor het werk dagelijks gebruik van programma’s of apps om anderen online te ontmoeten. Onder panelleden is het bewustzijn van online risico’s hoog, maar er is minder aandacht voor online privacy.
Gevoel van saamhorigheid daalt na hoog aandeel in eerste lockdown
Aan het begin van de crisis was een sterke toename te zien in het vertrouwen in de landelijke politiek. Eind 2020 daalde dit vertrouwen, maar was het nog altijd hoger dan voor de crisis. Sommige maatregelen die genomen zijn om het coronavirus in te dammen kunnen rekenen op een hoog draagvlak (bijvoorbeeld de hygiëne maatregelen). Andere maatregelen hebben minder draagvlak, zoals de bezoekregeling. Bijna zes op de tien (58%) panelleden van het Utrechtse Bewonerspanel ervaarden aan het begin van de coronacrisis meer saamhorigheid in de samenleving. Dit aandeel daalt naarmate de crisis vordert.
Veiligheid
Totale criminaliteit neemt fors af in 2020, met name traditionele criminaliteit
De totale (traditionele) criminaliteit daalt al een aantal jaren op rij, met uitzondering van 2019 toen een kleine toename te zien was. Dit beeld zien we ook landelijk en in de regio Midden-Nederland. Na een jaar corona neemt de totale criminaliteit met 10% af, tot onder het niveau van 2018. Dit is een sterkere afname dan landelijk en regionaal. Het effect van corona en de daaruit voortvloeiende maatregelen is terug te zien in de ontwikkelingen van de diverse geregistreerde misdrijven over het jaar 2020. Het aantal traditionele misdrijven, zoals woninginbraken, autokraken, straatroof en zakkenrollen, daalt. Vooral in de periodes van een ‘intelligente’ lockdown, zoals in het voorjaar en in het laatste kwartaal van 2020, doen deze delicten zich minder vaak voor dan in 2019. Andere misdrijven, zoals cybercrime en (online) fraude, laten juist een toename zien. In 2020 valt de groeiende onrust en onvrede onder (groepen) mensen op, wat zorgt voor groeiende problematiek voor de openbare orde en veiligheid in de stad. Het zorgt bovendien voor versterking van polarisatie. Zo is er gaandeweg het jaar minder maatschappelijk draagvlak voor de coronamaatregelen, wat landelijk en ook in Utrecht uitmondt in rellen en demonstraties. Het aantal demonstraties in de stad verdubbelde in 2020. De crisis biedt ook een voedingsbodem voor (drugs)criminaliteit, omdat de omstandigheden voor veel sociaal kwetsbaren en voor ondernemers verslechteren.
Naar Criminaliteitsontwikkeling
Meer overlast geregistreerd
In 2020 neemt het totaal aantal registraties van overlast toe, met name in het tweede kwartaal van 2020 (april tot en met juni). In het bijzonder nemen de overlast van verwarde personen en drugs- en drankgerelateerde overlast toe en ook de jongerenoverlast. Het aantal door de politie geregistreerde incidenten met jongerenoverlast in Utrecht daalt vanaf 2016, maar in 2020 neemt het aantal fors toe (+71%). Deze toename geldt voor alle wijken, maar doet zich vooral voor in de wijk West. De door inwoners ervaren jongerenoverlast wordt in de Inwonersenquête gemeten. Voordat de coronacrisis begon, daalde de ervaren jongerenoverlast al een aantal jaren op rij. In 2019 – de meest recente meting - geeft bijna 19% van de inwoners aan vaak overlast in de buurt te hebben van jongeren op straat. Verder voelt bijna vier van de tien inwoners zich in 2019 wel eens onveilig en drie van de tien voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt.
Naar Veiligheidsbeleving & jongerenoverlast
Cultuur
Bezoekersaantallen culturele instellingen sterk gedaald door coronamaatregelen
Door de coronamaatregelen zijn de bezoekersaantallen van culturele instellingen sterk gedaald. Het aantal bezoekers van musea is gedaald met 61% van bijna 1,5 miljoen bezoekers in 2019 naar een kleine 600.000 bezoekers in 2020. Deze daling geldt voor alle musea in Utrecht. Ook het concertbezoek in TivoliVredenburg daalt in 2020 met bijna twee derde. Na een jarenlange stijging van de bezoekersaantallen daalt ook het aantal bezoekers van de Stadsschouwburg (-69%). In het Bewonerspanel Utrecht is aan panelleden gevraagd of zij verwachten dat ze in de toekomst weer gebruik zullen maken van culturele voorzieningen. Met de toekomst bedoelen we in dit geval een situatie waarbij alle coronamaatregelen in zijn geheel zijn opgeheven. 85% van de panelleden geeft aan dat zij dan even vaak of vaker een bezoek zullen brengen aan festivals/cultuurevenementen als voor de uitbraak van het virus. Daarnaast geeft 85% van de panelleden aan dat zij dan waarschijnlijk weer kunst/cultuur beoefenen bij een docent/instelling/vereniging. Twee derde van de panelleden geeft aan momenteel helemaal geen kunst en cultuur te beoefenen.
Aantal voorstellingen professionele podiumkunsten stijgt in 2019 met 2%, afname in 2020 door coronamaatregelen
Door de coronamaatregelen zijn veel voorstellingen in 2020 niet doorgegaan. In 2019 steeg het aantal voorstellingen binnen de professionele podiumkunsten nog licht (+2%). Vergeleken met andere steden is het aantal voorstellingen relatief hoog. Het effect van de coronamaatregelen is nog niet zichtbaar in deze cijfers, omdat informatie over 2020 nog niet beschikbaar is. In Utrecht zijn er (in 2019) verschillen tussen de wijken als het gaat om de nabijheid van culturele voorzieningen. Inwoners van Overvecht, Vleuten-De Meern en Leidsche Rijn moeten relatief ver reizen. Vergeleken met inwoners van de G4 hebben Utrechters minder culturele voorzieningen in de nabijheid. Ondanks de afname van het aantal voorstellingen (en bezoek aan culturele instellingen) door de coronamaatregelen is de waardering van bezoekers voor musea en theaters in ‘coronajaar 2020’ hoog. Met een gemiddeld rapportcijfer van 8,5 is de waardering het hoogst sinds de start van een landelijk bezoekersonderzoek. Bovendien blijkt uit een peiling in het Bewonerspanel Utrecht (juni 2020) dat ongeveer de helft van de panelleden het bezoek aan culturele instellingen mist. Ook uit de gemeentelijke Inwonersenquête (cijfers momenteel beschikbaar tot en met 2019) blijkt de waardering voor de culturele voorzieningen: in 2019 is 83% van de Utrechters tevreden over de culturele voorzieningen in de stad. Utrechters zijn door de jaren heen steeds tevredener geworden: in 2016 bedroeg dit aandeel 79%.
Naar Cultureel aanbod & tevredenheid culturele voorzieningen
Sport & vrije tijd
Ruim een derde van de jongvolwassen beoefent sport die door coronamaatregelen niet mogelijk is
De uitbraak van het coronavirus in Nederland heeft ook voor de sport geleid tot een pakket aan maatregelen. De maatregelen hebben impact op sportdeelname van inwoners, maar ook op de sportsector in het algemeen. Bepaalde groepen zijn minder gaan sporten, en zullen mogelijk minder uit zichzelf weer gaan sporten als de maatregelen het toelaten. Daarentegen sport een kwart van de Utrechtse panelleden meer in de openbare ruimte dan voorheen. Sportverenigingen tonen zich veerkrachtig, maar teren in op reserves en zien ledenaantallen teruglopen.
Naar Sportdeelname & -tevredenheid
Veel Utrechters verwachten vaker te wandelen en ontspannen in groengebieden aan de rand van de stad
De uitbraak van het coronavirus en met name de coronamaatregelen hebben effect op buitenrecreatie. Waar dagattracties, cultuur en horeca het een groot deel van 2020 moesten doen met beperkte capaciteit (vanwege de maatregelen) ging het wel goed met de buitenrecreatie. In sommige natuurgebieden en in onze stadsparken werden mensen gevraagd een andere plek voor hun ontspanning te zoeken. Uit een peiling in het Bewonerspanel van de gemeente Utrecht (februari 2021) blijkt dat een derde van de panelleden verwacht dat zij in de toekomst vaker zullen wandelen en ontspannen in groengebieden aan de rand van de stad. Opvallend is dat vooral de jongeren aangeven meer te willen ontspannen en te sporten in het groen. Ruim acht op de tien Utrechters recreëren in 2018 wel eens langer dan twee uur in het groen of aan/op het water. Van de recreatiegebieden om de stad is Amelisweerd/Rhijnauwen het populairst onder Utrechters. Bijna vier op de tien inwoners bezoeken dit gebied het vaakst. Bij buitenrecreatie is wandelen de favoriete activiteit van Utrechters, gevolgd door 'picknicken, luieren, zitten, zonnen'.
