Toerisme

Aantal hotelgasten en overnachtingen in Utrecht gestabiliseerd na forse groei in 2017

In 2018 overnachtten 445.000 hotelgasten in Utrecht. Dit aantal is wat lager maar vergelijkbaar met 2017. In 2017 steeg het aantal hotelgasten fors naar 460.000 hotelgasten, ook ten opzichte van 2015, het jaar van de Tourstart (355.000). De groei in het aantal hotelgasten lijkt te stabiliseren. Bijna de helft van de gasten komt in 2018 uit Nederland (205.000). Dit aandeel is de afgelopen jaren redelijk constant. De meeste buitenlandse hotelgasten komen uit het Verenigd Koninkrijk (41.000), Duitsland (40.000), België (23.000) en de Verenigde Staten (21.000).

Het aantal overnachtingen in hotels, pensions en jeugdaccommodaties is in 2018 (696.000) iets lager dan in 2017 (719.000). In 2017 steeg het aantal hotelovernachtingen nog fors ten opzichte van eerdere jaren. De groeispurt van 2017 lijkt te stabiliseren. Utrecht is de enige stad van de G4 en Maastricht waar het aantal hotelovernachtingen het afgelopen jaar is afgenomen.

Het aandeel overnachtingen met een zakelijke achtergrond (60%) is in 2018 iets toegenomen ten opzichte van 2017 (56%). Dit aandeel is in Utrecht het hoogste van de G4 en Maastricht. Door de jaren heen is een opgaande trend waarneembaar in het aantal hotelovernachtingen voor zowel de niet-zakelijke (recreatieve) als de zakelijke overnachtingen. In 2018 zijn in Utrecht ruim 20.000 personen werkzaam in toeristisch-recreatieve branches (8% van het totaal aantal banen in Utrecht). Dit zijn ongeveer 2.000 personen meer dan 2017. Volgens het NBTC kwamen er in 2017 daarnaast 3.206.000 Nederlandse dagbezoekers naar Utrecht. Deze dagbezoekers brengen gemiddeld 3,4 bezoeken per jaar aan Utrecht.

Profiel toeristische bezoekers aan Utrecht

Met informatie uit het Bezoekersonderzoek 2017-2018¹ kunnen we een profiel schetsen van bezoekers aan Utrecht. Het gaat hierbij om toeristische bezoekers, die niet in de gemeente Utrecht wonen, werken en/of studeren. Het maken van een stadswandeling/bekijken van de stad (37%) is de meest genoemde hoofdreden voor toeristische bezoekers om Utrecht te bezoeken. Andere redenen zijn: bezoek aan familie/vrienden (14%), bezoek aan (sport)evenement/festival (13%) en museumbezoek (13%). Van de toeristische bezoekers aan Utrecht zijn ruim zes op de tien (62%) bezoekers Nederlands. De top drie herkomstlanden van buitenlandse bezoekers is: Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. Ruim een kwart (26%) van de toeristische bezoekers blijft in Utrecht of directe omgeving overnachten. De meeste verblijfsbezoekers overnachten in een hotel (38%) of bij vrienden/familie/kennissen (27%) en verblijven gemiddeld drie nachten in Utrecht. Toeristische bezoekers zijn positief over Utrecht: hun algemene oordeel over hun bezoek aan Utrecht beoordelen zij met het rapportcijfer 8,6.

¹ Het Bezoekersonderzoek 2017-2018 is het afgelopen jaar uitgevoerd door de gemeente Utrecht om meer informatie te verzamelen over toeristische en zakelijke bezoekers aan Utrecht. Hierdoor is nu informatie beschikbaar over zaken als reden(en) van bezoek, herkomst en tevredenheid van bezoekers. Voorheen was hierover nauwelijks informatie beschikbaar. De data voor het onderzoek is verzameld tussen oktober 2017 en oktober 2018 door onder bezoekers enquêtes op straat af te nemen.

Toeristische druk in Utrecht relatief laag

Toeristische druk kan op twee manieren worden uitgedrukt: (1) door het gemiddeld aantal overnachtingen per dag per km² en (2) het gemiddeld aantal overnachtingen per dag per 100 inwoners. Per km² zijn er in Utrecht in 2017 gemiddeld 21 overnachtingen in hotels per dag, een stuk lager dan Amsterdam (263 overnachtingen). De toeristische druk is hiermee het laagste van de vier grote steden en Maastricht en het meest vergelijkbaar met Rotterdam. Ook wat betreft het aantal overnachtingen per 100 inwoners heeft Utrecht de laagste toeristische druk (één overnachting). Ten opzichte van 2016 is de toeristische druk in alle steden wat toegenomen.

Aantal reserveringen en overnachtingen in Airbnb’s neemt toe

Ook in Utrecht neemt het belang van de deeleconomie toe binnen het toerisme. In 2018 is de tweede editie van de ‘Airbnb monitor Utrecht’ verschenen. Deze monitor gaat alleen over Airbnb: het grootste, maar niet het enige woningverhuurplatform in Utrecht. Er zijn ook andere aanbieders zoals Wimdu en HomeAway. De monitor beslaat de periode tot maart 2018. Dit is de periode vóór de belangrijke verandering dat gehele woningen maximaal 60 nachten per kalenderjaar verhuurd mogen worden. Het aantal gereserveerde nachten in Airbnb’s in Utrecht is tussen 2016 en 2017 verdubbeld. Naar schatting zijn er in 2017 tussen de 140.000 en 150.000 nachten gereserveerd (schatting 2016: 70.000-80.000 nachten). Dit cijfer heeft geen betrekking op het aantal overnachtingen door gasten. Om dit in te schatten kan voor iedere Airbnb het aantal gereserveerde nachten vermenigvuldigd worden met 1,5 maal het aantal beschikbare slaapkamers. Hierbij wordt uitgegaan van een gemiddeld intensief gebruik waarbij elke slaapkamer per reservering door 1,5 persoon wordt gebruikt. Het aantal overnachtingen in Airbnb’s is tussen 2016 en 2017 ruim verdubbeld. In 2016 waren er tussen de 105.000 en 120.000 toeristische overnachtingen in de particuliere sector. Voor 2017 wordt dit aantal geschat tussen de 250.000 en 280.000 overnachtingen. Particulier vakantieverhuur via Airbnb was in 2017 goed voor ongeveer een kwart van het totaal aantal overnachtingen in Utrecht. De groei van het aantal overnachtingen wordt niet verklaard door een toename in het aantal aanbieders, maar door het aantal zeer actieve verhuurders en de toename in hun activiteit.

Concentratie Airbnb’s in en rondom de historische binnenstad

De meeste Airbnb’s bevinden zich in of rondom de historische binnenstad. Ongeveer 20% van de actieve Airbnb’s in Utrecht bevinden zich in de historische binnenstad. Begin maart 2018 waren er 2.215 actieve Airbnb’s in Utrecht. De top drie van de buurten met de meeste actieve Airbnb’s (februari 2017-maart 2018) ziet er als volgt uit: 1. Wittevrouwen (96) 2. Vogelenbuurt (82) en 3. Laan van Nieuw-Guinea, Spinozaweg e.o. (79). Ruim een op de tien Utrechters geeft aan soms of vaak last te hebben van de tijdelijke verhuur van woningen in hun buurt. In vergelijking met 2017 is dit aandeel stabiel. Deze vraag is breder dan alleen Airbnb: ervaren overlast kan ook veroorzaakt worden door andere vormen van tijdelijke verhuur. Inwoners van de Binnenstad ervaren de meeste overlast van tijdelijke verhuur (26%). In Leidsche-Rijn (7%) en Vleuten-De Meern (3%) wordt dit type overlast het minst ervaren. Uit het Bezoekersonderzoek 2017-2018 blijkt dat 84% van de personen die in de gemeente Utrecht wonen, werken en/of studeren, toerisme goed voor de stad vindt. Ook blijkt dat 41% de groei van toerisme wenselijk vindt. Daarnaast staat 30% van de Utrechters hier neutraal in en vindt 29% groei van toerisme niet wenselijk.