Samenvatting

  • Veel minder toeristen door corona
  • Hotelkamers vaker in de verhuur dan in 2020
  • Minder personen werken in toerisme en recreatie
  • Buitenlandse en zakelijke bezoekers minder te gast in hotels
  • Universiteit Utrecht: effect pandemie groter op Airbnb’s dan op hotels 
  • Druk van toerisme op Utrecht is vergelijkbaar met Rotterdam

 Kerncijfers 

 2018201920202021
aantal hotelgasten (incl. zakelijke gasten)1

441.000

449.000297.000305.0002
% hotelgasten uit Nederland

46

4772802
% hotelgasten uit het buitenland

54

5328202
aantal hotelovernachtingen (incl. zakelijke gasten)

689.000

752.000461.000491.0002
% hotelovernachtingen uit Nederland

44

4467752
% hotelovernachtingen uit buitenland

56

5633252
% zakelijke overnachtingen

60

5735292
aantal werkzame personen in toeristisch-recreatieve branches

20.560

22.27622.30021.303
aantal gereserveerde nachten in Airbnb3,4

163.000

169.00081.00020.500 (jan-jul)
aantal toeristische overnachtingen in Airbnb (schatting)3,5

285.000- 315.000

290.000-320.000140.000-160.00032.000-36.000 (jan-jul)
aantal Nederlandse toeristische bezoekers6

3.326.000

2.957.0002.101.0001.853.000
% inwoners dat last heeft (soms of vaak) van tijdelijke verhuur van woningen aan toeristen in de eigen buurt1112-11

1 Het betreft hier gasten uit Nederland en uit het buitenland, in de volgende logiesvormen: hotels, motels, pensions, appartementen met hoteldienstverlening, jeugdaccommodaties en bed&breakfasts met ten minste vijf slaapplaatsen.
2 Voorlopige cijfers.
3 De data zijn afkomstig van AirDNA. AirDNA verzamelt haar data door de website van Airbnb dagelijks te ‘bevragen’ middels een zogenaamde ‘scraper’. Bij het aantal overnachtingen en reserveringen gaat het om schattingen. Gegevens wijken volgens verschillende onderzoeken maximaal 10% af van de werkelijke situatie.
4 Het betreft reserveringen in Airbnb’s in de gemeente Utrecht. Dit cijfer heeft geen betrekking op het aantal gasten in Airbnb’s.
5 Heeft betrekking op het aantal gasten in Airbnb’s. Deze schatting wordt gemaakt door het aantal gereserveerde nachten voor iedere Airbnb te vermenigvuldigen met 1,5 maal het aantal slaapkamers (gemiddeld intensief gebruik).
6 Het gaat hierbij om toeristische bezoekers, waarvan het grootste deel dagbezoeker is (95%). Daarnaast zijn het unieke bezoekers: sommige mensen komen meerdere keren per jaar naar Utrecht.

Bron: CBS; NBTC-NIPO Research; Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR); Universiteit Utrecht; Inwonersenquête, gemeente Utrecht

Veel minder toeristen door corona

Corona raakt het toerisme hard: in 2020 en 2021 kwamen ruim 30 procent minder verblijfstoeristen naar Utrecht dan in 2018 en 2019. Verblijfstoeristen zijn mensen die in een hotel overnachten. Na ruim twee jaar zien we dat april 2020 het absolute dieptepunt was. In de zomer van 2020 steeg het aantal toeristen, in dat najaar daalde het weer door strenge maatregelen en inreisbeperkingen. In 2021 zien we dezelfde beweging, maar de daling is minder groot. Het aantal toeristen in 2021 is vergelijkbaar met 2020 (het eerste coronajaar). In 2021 kwamen bijna 1,9 miljoen toeristische dagbezoekers naar Utrecht. Sinds 2018 daalt dit aantal.

Hotelkamers vaker in de verhuur dan in 2020

Het aandeel verhuurde kamers (bezettingsgraad) is in de laatste drie maanden van 2021 (48%) een stuk hoger dan een jaar eerder (26%). Hotels verhuren elke maand meer kamers dan in dezelfde maand in 2020 (vanaf april). Daarvoor waren nog geen maatregelen om het virus te bestrijden. We zien hier dezelfde beweging als bij hotelovernachtingen: april 2020 was het dieptepunt. Slechts 8% van de kamers was die maand bezet. Dit nam toe naar ruim 60% in de zomer van 2021. 

Minder personen werken in toerisme en recreatie

Het gaat om een afname van ongeveer 1.000 werkzame personen in de afgelopen twee jaar. In totaal werken in 2021 (april) ruim 21.000 personen in deze branche. Het gaat bijvoorbeeld om banen in de horeca, bij overnachtingsplekken, detailhandel, sport en recreatie. De afname is vooral relatief groot in de horeca en bij plekken om te overnachten. Dit blijkt uit cijfers van het PAR (Provinciaal Arbeidsplaatsen Register).

Buitenlandse en zakelijke bezoekers minder te gast in hotels

Voor de uitbraak van het coronavirus kwam ruim de helft van de hotelgasten uit het buitenland. In 2021 betreft het slechts een op de vijf gasten. Steeds meer gasten komen juist uit ons eigen land. Het aantal Nederlanders stijgt van 211.000 in 2019 en 213.000 in 2020 naar 243.000 in 2021. Reisbeperkingen en maatregelen hebben ook grote invloed op zakelijk toerisme. In 2019 was 67% van de overnachtingen in Utrecht een zakelijke overnachting. Dat was in 2021 nog 29%. 

Universiteit Utrecht: effect pandemie groter op Airbnb’s dan op hotels

De particuliere (Airbnb’s) en reguliere sector (hotels) reageren anders op de pandemie. Hotels ontvangen vooral tijdens lockdowns en strenge maatregelen minder gasten. Daarna volgt relatief snel herstel. Bij Airbnb’s zien we sinds begin 2020 geleidelijke afname van het aantal gereserveerde nachten. In 2019 vond 30% van de Utrechtse overnachtingen plaats in een Airbnb. Dit is in 2021 (januari-juli) gedaald naar 17%. Het is nog te vroeg om te zeggen dat de pandemie blijvend effect heeft. 

Als we terugblikken naar de afgelopen jaren zien we dat het aantal overnachtingen in Airbnb’s tot 2020 toenam. Vooral in 2016 en 2017 was de toename fors. Door de pandemie daalt het aantal actieve Airbnb’s en verhuurde nachten (in de periode juli 2020 – juli 2021). In 2019 werden 169.000 nachten gereserveerd, maar in 2020 halveerde dit naar 81.000 nachten. Het eerste halfjaar van 2021 werden slechts 20.000 nachten gereserveerd.  

Hoe groot is de toeristische druk vergeleken met andere steden?

De druk van toerisme op Utrecht is vergelijkbaar met Rotterdam. In de vijf grote toeristische steden van Nederland is de druk een stuk lager dan eerdere jaren (aantal overnachtingen per km² en per 100 inwoners). Dit komt door de pandemie. De afname is verreweg het grootst in de hoofdstad. 

12% van de Utrechters heeft wel eens last van tijdelijke verhuur van woningen aan toeristen (2021). Dit aandeel is stabiel. Overlast kan ook door andere vormen van verhuur dan Airbnb ontstaan. Inwoners van de Binnenstad ervaren het vaakst overlast (27%). In Vleuten-De Meern, Zuid en Leidsche Rijn ervaren inwoners de minste overlast. Meer dan 90% van de inwoners in deze wijken heeft hier (bijna) nooit last van. De meeste Airbnb’s zijn in en rondom de binnenstad gevestigd. Jaarlijks komen bij de gemeente Utrecht slechts enkele klachten binnen over toeristische verhuur van woonruimte.