Toerisme

Aantal hotelgasten en overnachtingen in Utrecht toegenomen

Het aantal hotelgasten (451.000) in Utrecht is in 2019 iets toegenomen in vergelijking met 2018 (441.000 hotelgasten). Vanaf 2017 (460.000 hotelgasten) is het aantal hotelgasten in Utrecht nagenoeg stabiel. Tussen 2016 en 2017 steeg het aantal hotelgasten nog fors: van 353.000 naar 460.000 hotelgasten.

Bijna de helft (47%) van de hotelgasten komt uit Nederland (212.000 gasten). Dit aandeel is sinds 2016 redelijk stabiel. De meeste buitenlandse hotelgasten komen uit Duitsland (44.000), het Verenigd Koninkrijk (36.000), België (28.000), Spanje (18.000) en de Verenigde Staten (18.000). Van de buitenlandse hotelgasten komt het overgrote deel (80%) uit Europa en 10% uit Noord-Amerika en Zuid-Amerika.

Het aantal overnachtingen in hotels, pensions en jeugdaccommodaties in 2019 (757.000) is toegenomen in vergelijking met 2018 (689.000) en 2017 (719.000). Tussen 2016 en 2017 steeg het aantal overnachtingen fors: van 533.000 naar 719.000. Ook in Amsterdam en Maastricht is het aantal overnachtingen in 2019 ten opzichte van 2018 toegenomen. In Rotterdam en Den Haag is dit aantal juist afgenomen.

Het aandeel zakelijke overnachtingen (57%) in 2019 is iets afgenomen in vergelijking met 2018 (60%). Dit is aandeel is vergelijkbaar met 2017 (56%). In Utrecht zijn in 2019 ruim 22.000 personen werkzaam in toeristisch-recreatieve branches. Dit is 8% van het totaal aantal banen. Sinds 2016 is het aantal personen dat in deze branches werkzaam is, toegenomen met ruim 4.500 personen. Het aantal banen in deze branches nam tussen 2017 en 2018 toe met 8% en tussen 2018 en 2019 met 9%. De groei van het totaal aantal banen in Utrecht in deze jaren was ongeveer 4%. Het aantal banen in ‘recreatie en toerisme’ in Utrecht is 60,1 banen per 1.000 inwoners van 15-74 jaar. Dit is hoger dan het Nederlands gemiddeld: 45,4 banen per 1.000 inwoners.

Volgens NBTC-NIPO kwamen in 2018 zo'n 3.326.000 Nederlandse dagbezoekers naar Utrecht. Dit aantal is iets toegenomen ten opzichte van 2017 (3.206.000). Dagbezoekers zijn bezoeken aan steden voor ontspanning en/of plezier in de vrije tijd. Bezoeken aan de eigen woonplaats, familie/vrienden of zakelijke redenen worden hierbij buiten beschouwing gelaten. Nederlandse dagbezoekers brengen gemiddeld vier bezoeken per jaar aan Utrecht. Van de 26 steden in het onderzoek worden alleen aan Amsterdam en Den Haag (inclusief Kijkduin en Scheveningen) vaker bezocht. Het gaat in deze steden respectievelijk om 4.471.000 en 3.454.000 bezoekers. De meeste bezoekers aan Utrecht komen uit de provincies Zuid-Holland (19%), Gelderland (19%) en Noord-Holland (18%). Ongeveer een op de zeven dagbezoekers (14%) komt uit de provincie Utrecht.

Profiel toeristische bezoekers aan Utrecht

Met cijfers uit het Bezoekersonderzoek 2017-2018* kunnen we een profiel schetsen van toeristische bezoekers aan Utrecht. Dit zijn personen die niet in de gemeente Utrecht wonen, werken en/of studeren. Voor deze groep bezoekers is het maken van een stadswandeling/bekijken van de stad (37%) de meest genoemde hoofdreden om Utrecht te bezoeken. Andere redenen zijn: bezoek aan familie/vrienden (14%), bezoek aan (sport)evenement/festival (13%) en museumbezoek (13%). Van de toeristische bezoekers aan Utrecht zijn ruim zes op de tien (62%) bezoekers Nederlands. De top drie herkomstlanden van buitenlandse bezoekers is: Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. Ruim een kwart (26%) van de toeristische bezoekers blijft in Utrecht of in de directe omgeving van Utrecht overnachten. Toeristische bezoekers zijn positief over Utrecht: hun algemene oordeel over hun bezoek aan Utrecht beoordelen zij met het rapportcijfer 8,6.

* Het Bezoekersonderzoek 2017-2018 is uitgevoerd door de gemeente Utrecht om meer informatie te verzamelen over toeristische en zakelijke bezoekers aan Utrecht. Hierdoor is informatie beschikbaar over zaken als reden(en) van bezoek, herkomst en tevredenheid van bezoekers. Voorheen was hier nauwelijks informatie over beschikbaar. De data voor het onderzoek is verzameld tussen oktober 2017 en oktober 2018 door bij bezoekers vragenlijsten op straat af te nemen.

Toeristische druk op Utrecht relatief laag

Toeristische druk kan op twee manieren worden uitgedrukt: (1) door het gemiddeld aantal overnachtingen per dag per km² en (2) het gemiddeld aantal overnachtingen per dag per 100 inwoners. Per km² zijn er in Utrecht in 2018 gemiddeld 20 overnachtingen in hotels per dag, een stuk lager dan Amsterdam (276 overnachtingen). De toeristische druk is hiermee het laagste van de vier grote steden en Maastricht en het meest vergelijkbaar met Rotterdam (26 overnachtingen). Ook wat betreft het aantal overnachtingen per 100 inwoners is de toeristische druk op Utrecht het laagst (0,5 overnachting). Ten opzichte van 2017 is de toeristische druk op Utrecht in 2018 nagenoeg stabiel.

Uit onderzoek (Toerisme in Utrecht naar een duurzame toekomst) van de Katholieke Universiteit Leuven uit 2018 blijkt dat in Utrecht als toeristische bestemming geen sprake is van structureel ‘overtoerisme’. Dit is wel het geval in steden als Amsterdam, Brugge, Praag en Venetië. Van het totaal aantal bezoekers aan het centrum is een klein deel toeristisch bezoek. De meeste (toeristische) voorzieningen in Utrecht hebben voldoende capaciteit voor de vraag vanuit bezoekers. De drukbezochte Domkerk is wel een knelpunt wat betreft bezoekerscapaciteit. Toch is de ‘bezoekersmix’ volgens het onderzoek niet in balans: er zijn naar verhouding meer dagbezoekers dan meerdaagse bezoekers.

Stabilisering van aantal reserveringen en overnachtingen in Airbnb’s, aandeel in Utrecht relatief groot

In Utrecht vond in 2018 naar schatting tussen de 25% en 30% van de overnachtingen plaats in een Airbnb**. Dit aandeel is groot vergeleken met de andere grote steden en Maastricht: Den Haag circa 20%, Rotterdam circa 15% en Maastricht circa 5%. Amsterdam is in deze vergelijking buiten beschouwing gelaten omdat het met afstand de belangrijkste toeristische bestemming van Nederland is. Tussen 2016 en 2017 steeg aantal overnachtingen en reserveringen in Airbnb’s in Utrecht fors (ongeveer een verdubbeling). Sinds 2017 is dit aan het stabiliseren met in 2018 een lichte afname van het aantal actieve aanbieders. In 2018 zijn er 163.000 nachten gereserveerd in Airbnb’s in Utrecht (2017: 160.000) en hebben er tussen de 285.000 en 315.000 toeristische overnachtingen plaatsgevonden (2017: 270.000-300.000).

** Deze monitor van de Universiteit Utrecht gaat alleen over Airbnb: het grootste maar niet het enige woningverhuurplatform in Utrecht. Er zijn ook andere aanbieders zoals Wimdu en HomeAway.

Bijna een op de vijf actieve Airbnb’s in Utrecht binnen singels

De meeste Airbnb’s bevinden zich in of rondom de historische binnenstad. Begin maart 2019 waren er 2.166 actieve Airbnb’s in Utrecht. De top drie van de buurten met de meeste actieve Airbnb’s (maart 2019) ziet er als volgt uit: 1. Wittevrouwen (101) 2. Domplein, Neude, Janskerkhof (93) en 3. Vogelenbuurt (79). In totaal is ongeveer 19% van de actieve Airbnb’s gelegen in de buurten binnen de singels, terwijl in deze buurten maar 5% van de Utrechtse woningen gelegen is.

Bijna een op de acht (12%) Utrechters geeft aan last (soms of vaak) te hebben van tijdelijke verhuur van woningen aan toeristen in hun buurt. In vergelijking met 2018 is dit aandeel stabiel. Deze verhuur is breder dan Airbnb, overlast kan ook door andere vormen van tijdelijke verhuur komen. Inwoners van de Binnenstad ervaren de meeste overlast: 9% heeft vaak last van en 22% soms. In Vleuten-De Meern, Leidsche Rijn en Zuid ervaren bewoners de minste overlast. Het aandeel inwoners in deze wijken dat (bijna) nooit overlast ervaart, bedraagt meer dan 90%. Uit het Bezoekersonderzoek 2017-2018 blijkt dat 84% van de respondenten die in de gemeente Utrecht wonen, werken en/of studeren, toerisme goed voor de stad vindt. Ook blijkt dat 41% groei van toerisme wenselijk vindt. Verder vindt 29% van de respondenten groei niet wenselijk en staat 30% hier neutraal in.