Samenvatting

Het gaat over het algemeen goed met de Utrechtse jeugd. De meeste kinderen en jongeren hebben een goed ervaren gezondheid en stapeling van gezondheidsproblemen is licht afgenomen. Utrechtse kinderen hebben een gezondere leefstijl, worden minder vaak gepest en hebben vaker een goede relatie met hun ouders. Er zijn ook aandachtspunten. Opvallend bij jongeren zijn de toename van faalangstgevoelens en de afname van de vaccinatiegraad.

Kerncijfers

 20132014201520162017
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) met goed ervaren gezondheid91-92-90
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) dat wel eens alcohol heeft gedronken19-20-20
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) met verhoogd risico op psychosociale problemen11-11-13
% VO-leerlingen (4e klas)** met goed ervaren gezondheid-84-81-
% VO-leerlingen (4e klas)** dat aangeeft een goede relatie met ouders te hebben-85-86-
% VO-leerlingen (4e klas)** dat minimaal één keer per week rookt-4-4-

* Cijfers op basis van tweejaarlijks onderzoek.
** Op basis van schooljaren, waarbij 2014 schooljaar 2014/15 is en 2016 is schooljaar 2016/17.
Bron: Volksgezondheid, gemeente Utrecht

Gezondheid Utrechtse jeugd op hoofdlijnen

Uit het Utrechts gezondheidsprofiel 2018 kwam naar voren dat het over het algemeen goed gaat met de Utrechtse jeugd. De meeste kinderen en jongeren hebben een goed ervaren gezondheid en stapeling van gezondheidsproblemen is licht afgenomen. Utrechtse kinderen hebben een gezondere leefstijl, worden minder vaak gepest en hebben vaker een goede relatie met hun ouders. Er zijn echter ook ontwikkelingen die aandacht vragen. Sociaal economische gezondheidsverschillen zijn soms al op jonge leeftijd zichtbaar. Er zijn ook meer gezondheidsproblemen bij gezinsleden van eenouder- en co-oudergezinnen dan in gezinnen met beide ouders. Daarnaast lijkt (prestatie)druk op jongeren, jongvolwassenen en jonge gezinnen toe te nemen. Uit het Utrechts gezondheidsprofiel blijkt verder dat niet alle ouders gebruik maken van preventief aanbod voor hun kinderen zoals vaccinaties en tandartscontroles. Een laatste punt van aandacht is dat door de groei van de stad, zowel absoluut als relatief, het aandeel Utrechtse jeugd toeneemt. Zij hebben specifieke behoeften rond voorzieningen in de stad.
Volgend op het Utrechts gezondheidsprofiel is in de loop van 2018 aanvullend onderzoek verschenen, vooral rond kinderen in de basisschoolleeftijd en Utrechters met meervoudige problemen.

Utrechtse kinderen hebben een brede kijk op gezondheid

Als je het aan Utrechtse basisschoolkinderen vraagt, is gezondheid breed en divers. Het gaat volgens hen om voeding, beweging, gevoelens, voor jezelf zorgen en om een groene en gezonde omgeving. Uit gesprekken met 65 Utrechtse kinderen kwam duidelijk naar voren dat gezondheid volgens hen meer is dan de afwezigheid van ziekte. Dit laat ook zien dat dat er veel aangrijpingspunten zijn om gezondheid van Utrechtse kinderen te bevorderen.

Gezondheid is...

fruit • groente • water • voedingsstoffen • brood • weinig suiker • aardappels • vers

bewegen • sporten • buiten spelen • weinig tijd achter beeldscherm • dingen kunnen doen

blij • lachten • geluk • denken • samen zijn • geloof • verliefd zijn • vrienden & familie • plezier

bomen • zon • natuur • frisse lucht • schoon water • milieu • bloemen & planten

slaap • hygiëne • relaxen • energie • gewicht • huis & haar • niet roken

medicijnen • ziekten • ziekenhuis • dokter

Kwalitatieve jeugdmonitor 2017
Bron: 
gemeente Utrecht

90% van de Utrechtse kinderen uit groep 7 en 8 voelt zich gezond.

Utrechtse kinderen zijn positief over hun eigen gezondheid.  90% van de kinderen uit groep zeven en acht van het basisonderwijs in Utrecht ervaart de eigen gezondheid als (heel) goed. Dit percentage is na een toename tussen 2007 en 2015, gelijk gebleven. Kinderen zonder migratieachtergrond en kinderen uit gezinnen met een hoge welvaart hebben vaker een goed ervaren gezondheid.

10% van de kinderen heeft een chronisch ziek gezinslid

1 op de 10 kinderen geeft aan een chronisch ziek gezinslid te hebben. Deze kinderen hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid en vaker een verhoogd risico op psychische problemen. Kinderen uit een gezin met een lage welvaart hebben vaker een chronisch ziek of verslaafd gezinslid.

Utrechtse kinderen hebben vaker een positief zelfbeeld, maar ook vaker faalangstige gevoelens

Het percentage kinderen met een positief zelfbeeld (tevreden met/trots op zichzelf) stijgt. Tussen 2007 en 2017 is het percentage kinderen met een gunstige score op zelfbeeld toegenomen van 80% naar 88%. Deze stijging is vooral te zien bij meisjes en bij kinderen zonder migratieachtergrond. Een positief zelfbeeld komt vaker voor bij jongens en kinderen met een Marokkaanse achtergrond. Kinderen uit een eenoudergezin hebben minder vaak een positief zelfbeeld. Het percentage kinderen met faalangstige gevoelens (bang dat iets niet gaat lukken) neemt daarentegen toe van bijna 10% in 2009 naar 14% in 2017. Faalangstige gevoelens komen vaker voor bij meisjes en bij kinderen uit gezinnen met een lage welvaart.

Percentage gevaccineerde kinderen neemt af

Met een vaccinatiegraad van 92 tot 94,5% voor kinderen van 0-5 jaar in 2017 is de vaccinatiegraad in Utrecht hoog. In de afgelopen twee jaar zijn de percentages gevaccineerde kinderen in Utrecht in alle leeftijdsgroepen wel afgenomen. In 2016 waren de vaccinaties voor kleuters en schoolkinderen al gedaald. In 2017 daalden vooral de vaccinatiepercentages onder kinderen tot 2 jaar. Deze daling is in Utrecht sterker dan landelijk. De vaccinatiegraad voor hepatitis B daalde in 2017 het meest, namelijk van 95% naar 92%.

In gesprekken geven artsen en verpleegkundigen van de Jeugdgezondheidszorg aan dat zij vaker ouders spreken met bedenkingen en vragen over vaccineren. Deze terughoudendheid hangt volgens de artsen en verpleegkundigen steeds meer samen met alle aandacht in (social) media, met angst voor mogelijk negatieve effecten van de vaccinaties en met onbekendheid met de ernst van de ziekten waartegen ingeënt wordt.