Gezondheid jeugd

De resultaten in dit hoofdstuk hebben verder alleen betrekking op de periode voor corona.

Utrechtse jeugd voelt zich gezond en gelukkig

Uit vragenlijstonderzoek dat is uitgevoerd in het najaar van 2019 (voor de coronacrisis) blijkt dat 90% van de basisschoolleerlingen uit groep 7 en 8 zich gezond voelt. Dit percentage is de afgelopen jaren gelijk gebleven. Van de jongeren uit klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs voelt 87% zich gezond. Deze cijfers zijn afkomstig uit een nieuw gestart onderzoek in het voortgezet onderwijs, waardoor vergelijkingen met eerdere jaren nog niet mogelijk zijn. Kinderen uit gezinnen met een hoge welvaart en kinderen en jongeren zonder migratieachtergrond beoordelen hun eigen gezondheid vaker als goed, evenals kinderen en jongeren die bij beide ouders wonen. Van de basisschoolleerlingen uit groep 7 en 8 geeft 89% aan zich meestal (heel) gelukkig te voelen, voor jongeren uit klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs is dat 87%. Kinderen en jongeren die bij beide ouders wonen zijn vaker gelukkig dan gemiddeld. Dat geldt ook voor kinderen uit gezinnen met een hoge welvaart.

Alcoholgebruik en roken hangen samen met welvaart en migratieachtergrond

Eén op de zes Utrechtse kinderen heeft wel eens (een slokje) alcohol gedronken. Na een eerdere daling, blijft dit percentage sinds 2013 stabiel. Het drinken van (een slokje) alcohol komt vaker voor bij kinderen uit gezinnen met een hoge welvaart en kinderen uit gezinnen met co-ouderschap. Van de Utrechtse jongeren zegt 15% alcohol te hebben gedronken in de afgelopen vier weken (6% in klas 2 en 25% in klas 4). Alcoholgebruik komt vaker voor bij jongeren met een westerse achtergrond. 6% van de jongeren heeft wel eens een sigaret gerookt (2% in klas 2 en 10% in klas 4). Vmbo- en havo-leerlingen experimenteren vaker met roken. Onder jongeren met een Turkse achtergrond wordt vaker een waterpijp gerookt dan gemiddeld in Utrecht.

Leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs zijn vaker te zwaar

9% van de 5/6-jarigen en 14% van de 10/11-jarigen in het reguliere basisonderwijs heeft overgewicht. Na een eerdere daling is het percentage kinderen en jongeren met overgewicht de laatste jaren gestabiliseerd. Overgewicht en obesitas komt vaker voor bij leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs. Van de leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs die te zwaar zijn, heeft ongeveer één op de drie obesitas. In het reguliere basisonderwijs heeft iets meer dan een vijfde van de te zware leerlingen obesitas.

11% van de Utrechtse kinderen heeft een chronisch ziek of verslaafd gezinslid

Eén op de negen kinderen geeft aan een chronisch ziek of verslaafd gezinslid te hebben. Deze jonge mantelzorgers laten op verschillende onderwerpen een ongunstiger beeld zien. Zo hebben kinderen met een chronisch ziek of verslaafd gezinslid vaker grote taken thuis, minder vaak een goed ervaren gezondheid en minder vaak een goede relatie met hun ouders. Kinderen uit gezinnen met een lage welvaart hebben vaker een chronisch ziek of verslaafd gezinslid.

Deel van de kinderen heeft een minder goede psychosociale gezondheid

Eén op de acht kinderen heeft een verhoogd risico op psychosociale problemen. Dit percentage is al jaren stabiel. Het risico op psychosociale problemen is hoger voor kinderen uit eenoudergezinnen en uit gezinnen met een lage welvaart. 88% van de kinderen heeft een positief zelfbeeld (tevreden met/trots op zichzelf). Het percentage Utrechtse kinderen met faalangstige gevoelens is niet verder gestegen en blijft 14%. Ook het aandeel basisschoolleerlingen uit groep 7 en 8 dat op school wordt gepest blijft stabiel op 14%. Van de basisschoolleerlingen uit groep 7 en 8 geeft 24% aan zich vaak gestrest te voelen.

48% van de jongeren voelt zich vaak gestrest

Bijna de helft van de leerlingen uit klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs voelt zich vaak gestrest. Dit geldt voor 39% van de vmbo-leerlingen, 54% van de havo-leerlingen en 53% van de vwo-leerlingen. Als belangrijkste oorzaken van stress worden school of huiswerk en de combinatie van alles wat jongeren moeten doen genoemd. Meisjes voelen zich vaker gestrest, net als jongeren die in een gezin met co-ouderschap opgroeien. 7% van de jongeren is ernstig eenzaam. Ernstige eenzaamheid komt vaker voor bij jongeren uit eenoudergezinnen of andere gezinsvormen (zoals met een eigen ouder en stiefouder, pleegouders of grootouders), bij jongeren met een Marokkaanse of Turkse achtergrond en bij vmbo-leerlingen.

Vaccinatiegraad 2- en 5-jarigen en HPV gevaccineerde meisjes neemt licht toe

In verslagjaar 2020 is in Utrecht het percentage gevaccineerde 2-jarigen voor het tweede jaar op rij licht gestegen, nadat het sinds 2013 jaarlijks daalde. 92,5% van de 2-jarigen (geboortecohort 2017) is volledig gevaccineerd volgens het Rijksvaccinatieprogramma. Ook landelijk was er dit jaar voor het eerst weer een stijging zichtbaar van de vaccinatiegraad onder 2-jarigen. In de wijken Overvecht, Binnenstad en Zuidwest is de vaccinatiegraad onder 2-jarigen onder de 90%. Het percentage gevaccineerde 5-jarigen in Utrecht nam voor het eerst in vier jaar weer licht toe. De vaccinatiegraad onder 10-jarigen nam iets af voor BMR (bof, mazelen, rode hond) en bleef na eerdere daling in voorgaande jaren gelijk voor DTP (difterie, tetanus, polio). Het percentage 13- tot 14-jarige meisjes dat gevaccineerd is tegen HPV (humaan papillomavirus) steeg in verslagjaar 2020 tot 55%. Eerder daalde dit percentage van 58% in 2017 naar 49% in 2018. De vaccinatiegraad voor HPV in Utrecht is relatief hoog vergeleken met de andere drie grote steden en met het landelijke percentage. De HPV vaccinatiegraad verschilt sterk tussen de wijken. In de wijken Noordoost en Oost is 78% van de 13- tot 14-jarige meisjes gevaccineerd tegen HPV vergeleken met 27% in Overvecht. 74% van de Utrechtse 14- tot 18-jarigen is gevaccineerd tegen meningokokken ACWY. Dit percentage is vergelijkbaar met de andere drie grote steden, maar lager dan landelijk.