Gemeenteraad

Jonge raadsleden, driekwart weer kandidaat

Met een gemiddelde leeftijd van 40 jaar in 2021, zijn de 45 Utrechtse raadsleden ruim jonger dan het landelijk gemiddelde voor raadsleden (50 jaar) en iets ouder dan de gemiddelde leeftijd in Utrecht (36 jaar). De gemeenteraad vertegenwoordigt inwoners in het bestuur van de stad. Op 30 maart 2022 is een einde gekomen aan de raadsperiode die begon op 29 maart 2018. In Utrecht stond 76% van de raadsleden weer als kandidaat op de kieslijst, al dan niet als lijstduwer. Onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden toont aan dat landelijk driekwart van de zittende raadsleden zich weer herkiesbaar stelde voor de nieuwe raad. Na de verkiezingen in maart 2022 bleek dat 22 van de 45 raadleden terugkeerde in de nieuwe raad.

Voor de raadsperiode 2018-2022 vormden in Utrecht fracties van GroenLinks (12 zetels), D66 (10 zetels) en ChristenUnie (2 zetels) de coalitie. Een coalitie is een verbond van partijen die samen een meerderheid vormen. De negen overige fracties vormden de oppositie. VVD was de grootste oppositiepartij met zes zetels. Het dagelijks bestuur van de stad, het college van burgemeester en wethouders, is in de periode 2018-2022 gevormd door de burgemeester en drie wethouders van GroenLinks, drie van D66 en één van ChristenUnie. In het hoofdstuk Verkiezingen is meer te lezen over de nieuwe samenstelling van de raad voor de periode 2022-2026.

Gemiddeld ruim honderd bijeenkomsten per jaar

In de periode 2018-2022 had de raad gemiddeld 29 raadsinformatiebijeenkomsten, 58 commissievergaderingen en 20 raadsvergaderingen per jaar. In raadsinformatiebijeenkomsten krijgen raadsleden informatie van ambtenaren, collegeleden of mensen en organisaties uit de stad. Een ander instrument om informatie te krijgen is het stellen van mondelinge of schriftelijke vragen. Bij de commissievergaderingen is er debat over onder andere brieven of voorstellen van het college. In 2021 en 2022 zijn respectievelijk 140 en 169 voorstellen gedaan. De raad neemt besluiten over de raadsvoorstellen tijdens de raadsvergadering. Daarbij dienen leden eventueel moties in om een uitspraak van de raad te krijgen of een amendement om het voorstel te wijzigen. Aan het eind van de vergadering stemt de raad over de moties, amendementen en het voorstel.

Raadsleden delen hun standpunten niet alleen in de raadszaal, ze doen dit ook op sociale media. Van de 45 raadsleden is in 2021 zo’n 93% actief op Twitter. Twitter is op deze manier een mogelijkheid om in het openbaar actief te zijn buiten de raadszaal. De gemeenteraad heeft ook zelf een twitteraccount waar ze informatie deelt over de activiteiten van de raad.

PvdA diende meeste moties in, VVD meeste amendementen

In de vier jaar durende raadsperiode 2018-2022 heeft de fractie PvdA 742 moties (mede) ingediend. Dit betreft 42% van het totaal aantal moties (1.782). Tijdens raadsvergaderingen kunnen fracties een motie (wens, verzoek of oordeel) voorleggen aan het college. Over een motie stemt de raad altijd. Zowel aangenomen als verworpen moties hebben betekenis.

Zes op de tien moties (61%) is ingediend door alleen oppositiefractie(s). Hiervan is 26% aan- of overgenomen. Ruim een derde (37%) van de moties is ingediend door fracties uit zowel oppositie als coalitie. Van de moties waarbij minimaal één van de coalitiefracties mede-indiener is, is 82% aan- of overgenomen.
Naast moties kunnen fracties ook amendementen indienen. Een amendement is een voorstel tot wijziging van een ontwerpbesluit in een raadsvoorstel of initiatiefvoorstel. In de raadsperiode 2018-2022 is 617 keer een amendement ingediend. VVD heeft de afgelopen vier jaar 218 amendementen (mede) ingediend. Dit is het meest van alle partijen.

Afgelopen raadsperiode 1.782 moties en 617 amendementen ingediend

Van 2018 tot en met 2022 is de meerderheid van de moties ingetrokken (niet in stemming gebracht) of verworpen. Van de 1.782 moties zijn 931 ingetrokken of verworpen. Dat komt neer op meer dan de helft (52%) van het aantal ingediende moties. 48% van de moties is aangenomen of overgenomen. Het komt regelmatig voor dat een collegelid toezegt om de strekking van een motie uit te gaan voeren. Raadsleden besluiten daarop vaak om de motie niet meer in stemming te brengen. Dit noemen we ingetrokken en overgenomen. Zo’n kwart van het aantal moties is ingetrokken en overgenomen en dit percentage nam in deze raadsperiode elk jaar iets toe. In het raadsjaar 2021/2022 zijn 159 moties ingetrokken en overgenomen. Het aantal moties per raadsjaar was het minst in het eerste jaar en het meest in het vierde jaar. Bij amendementen nam het aandeel aan- of overgenomen ook toe. Van het totaal aantal ingediende amendementen is 36% aangenomen, 54% verworpen en 10% ingetrokken.

Ruimtelijke ontwikkeling belangrijkste onderwerp bij moties en amendementen

De meeste ingediende moties en amendementen in raadsperiode 2018-2022 gaan over het beleidsveld Ruimtelijke ontwikkeling. Dit betreft 12% van het aantal moties en 25% van het aantal amendementen. Dit gaat bijvoorbeeld over inrichting van de openbare ruimte, gebiedsontwikkeling of voorwaarden voor nieuwbouw. Andere onderwerpen die vaak terugkomen zijn mobiliteit, energie, wonen en economische zaken. Bij amendementen staat Mobiliteit op de tweede plek.

Moties in het beleidsveld Werk en inkomen, Maatschappelijke ondersteuning en Volksgezondheid zijn vaker aan- of overgenomen (>60%) dan gemiddeld. Beleidsvelden waarin moties minder dan gemiddeld zijn aan- of overgenomen zijn Economische zaken, Energie en Milieu en Emissieloos vervoer (<40%).