Sportdeelname & -tevredenheid

Sportdeelname

Ruim een derde van de jongvolwassen beoefent sport die door coronamaatregelen niet mogelijk is

Een meerderheid van de Utrechters sportte voor de coronacrisis in ieder geval één keer per maand (70%) en iets meer dan de helft zelfs wekelijks (57%). De coronacrisis heeft echter een sterk effect op sporten en bewegen, als we peilingen onder de inwoners in de stad en regio bekijken. Uit cijfers van de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor van het CBS en het RIVM blijkt dat 22% van de volwassen Nederlanders in 2019 een of meerdere sporten beoefent die sinds de beperkende maatregelen van 4 november 2020 niet zijn toegestaan, als gevolg van de coronamaatregelen. Het gaat hier specifiek om team-, contact-, groeps- of zwemsporten. Jongvolwassenen worden hierin het meest geraakt: in 2019 beoefende 35% van hun een sport die in deze periode van maatregelen (medio november 2020) niet mogelijk is.

9 op de 10 panelleden sport minder of helemaal niet meer bij club, vereniging of fitnessschool

Aan panelleden van het Utrechtse Bewonerspanel is in februari 2021 gevraagd naar hun sportgedrag sinds de overheidsmaatregelen zijn ingegaan. Van de panelleden die voor de coronacrisis minstens jaarlijks sportten bij een club, vereniging of fitnessschool sport 71% helemaal niet meer bij een club, vereniging of fitnessschool. 20% doet dit minder vaak dan voor de beperkende maatregelen. Het merendeel (87%) van de panelleden die minimaal jaarlijks sportte bij een club, vereniging of fitnessschool acht het waarschijnlijk dit weer op te pakken als de coronamaatregelen zijn opgeheven.

Ook GGD regio Utrecht laat in een februaripeiling zien dat mensen veel minder bewegen of sporten dan voor de coronamaatregelen. In de groep 16-39 jarigen beweegt bijna 60% minder, dit percentage is fors hoger dan in andere leeftijdsgroepen. Uit de Inwonersenquête 2019 weten we dat sportdeelname in hogere leeftijdsgroepen lager lag dan in jongere leeftijdsgroepen.

Verschillen in sportdeelname naar opleidingsniveau ook zichtbaar tijdens coronajaar

Landelijk bezien is de sport- en beweegdeelname van volwassenen (16 jaar en ouder) lager dan de periode voor corona. Tijdens periodes van versoepelingen zijn Nederlanders over het algemeen wel weer meer gaan sporten en bewegen (Monitor Sport en Corona II, Mulier Instituut). De sportdeelname is het afgelopen jaar het sterkst gedaald bij mensen met een lagere opleiding. Ook voor de coronacrisis zagen we in Utrecht verschillen in sportdeelname. In de wijken met een hoge sportdeelname wonen relatief veel mensen die een hbo- of wetenschappelijke opleiding (wo) hebben gevolgd. Uit landelijk onderzoek is bekend dat mensen met een hbo- of wetenschappelijke opleiding relatief vaak sporten. 

Afdeling Sport van de gemeente Utrecht geeft aan signalen te krijgen dat een groep kwetsbare Utrechters uit beeld is geraakt als het gaat om sport- en beweegdeelname. Buurtsportcoaches geven bijvoorbeeld aan dat zij veel minder mensen zien, bijvoorbeeld ouderen, mensen met een minder goede gezondheid, maar ook jongeren en meiden. Het gaat om een groep mensen die al lastig te bereiken was. 

Kwart panelleden sport tijdens coronacrisis vaker in openbare ruimte 

Uit de februaripeiling van het Bewonerspanel (2021) blijkt dat een kwart (25%) van de panelleden sinds de overheidsmaatregelen zijn ingegaan vaker is gaan sporten in de openbare ruimte, bijvoorbeeld hardlopen en fietsen. Voor ongeveer een derde (31%) is de frequentie niet veranderd. In de stad zien we beelden van Utrechters die meer sporten bij calisthenicsparkjes, op trapveldjes en skatebanen. In het panel is ook gevraagd naar een situatie waarbij de coronamaatregelen in zijn geheel zijn opgeheven: een derde van de panelleden verwacht dan anders te sporten of bewegen dan voorheen. Ongeveer vier op de tien panelleden acht het waarschijnlijk dat zij dan vaker sporten of bewegen (zoals fietsen, hardlopen en wandelen) in de openbare ruimte in deze nieuwe situatie. Een kwart (26%) acht dit onwaarschijnlijk. Meer informatie hierover vind je in het hoofdstuk Recreatie.

Sportdeelname jeugd daalt fors tijdens lockdowns 

Onder de leerlingen van groep 7 is in het najaar van 2019 een vragenlijst uitgezet. Gemiddeld is 85% van de Utrechtse 10-12 jarigen lid van een sportvereniging. Kinderen uit de wijken Noordoost, Oost en Leidsche Rijn zijn vaker dan gemiddeld lid van een sportvereniging. Dit geldt minder vaak voor kinderen uit Overvecht (60%) en Zuidwest. In Zuidwest zijn vooral kinderen uit de subwijk Kanaleneiland minder vaak lid van een sportvereniging (62%). Lidmaatschap van een sportvereniging kom ook minder vaak voor bij kinderen uit eenoudergezinnen (67%) en kinderen uit gezinnen met een lagere (58%) of gemiddelde welvaart (82%).

Landelijk sportte in april 2020 42% van de schoolgaande jeugd (5-18 jaar) vier keer per maand of vaker. In het najaar van 2020 (toen de meeste georganiseerde sport weer was hervat) is dat aandeel opgekrabbeld naar een vergelijkbaar niveau van voor de crisis (in februari 78%). In december 2020 is de daling opnieuw ingezet, toen sportte 58% van de schoolgaande jeugd vier keer per maand of vaker (Sportdeelname Index, maandmeting december, NOC*NSF).

Sporten bij een club/vereniging/fitnessschool wordt door twee derde panelleden gemist

Uit een peiling van het Bewonerspanel in juni 2020 blijkt dat twee derde van de panelleden sporten bij hun club, vereniging of fitnessschool (heel) erg mist. Ruim een derde mist het bezoek aan sportevenementen (heel) erg. Onderzoek van het Mulier Instituut tijdens de eerste lockdown onder hoogopgeleide professionals (minimaal HBO, 25-35 jaar, en woonachtig in en om de grote steden) laat zien dat 70% het sporten en bewegen in groepsverband mist. Daarnaast mist ongeveer de helft de structuur van sporten en bewegen op vaste momenten (51 %) en het competitie-/wedstrijdelement (49%). De hoogopgeleide professionals zijn meer gaan hardlopen, wandelen en aan yoga gaan doen. 

Sportverenigingen en accommodaties

Zorgen bij Utrechtse sportverenigingen over ledenbehoud en toekomstige financiële situatie 

Uit een vitaliteitsscan van SportUtrecht gehouden voor de lockdown van december blijkt dat met name grote verenigingen (>1000 leden) en kleine verenigingen (<100 leden) te lijden hebben onder de coronacrisis. Er bestaan zorgen over ledenbehoud en de toekomstige financiële situatie. Er wordt ingeteerd op reserves en investeringen. Bij bijna de helft van de sportverenigingen in Nederland bestaan (ernstige) zorgen over de gevolgen van de coronacrisis voor de toekomst van hun vereniging. Dit blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut onder sportverenigingen in september-oktober 2020. Zij maken zich zorgen over het verlies van leden en vrijwilligers en hun financiële situatie. Binnensportverenigingen maken zich het vaakst (ernstige) zorgen over de toekomst. Bij één op de drie verenigingen (31%) is het ledental tussen september 2019 en september 2020 gedaald. Ongeveer de helft van de binnensportverenigingen heeft met een ledendaling te maken. Bij één op de zes verenigingen (17%) is het aantal leden in het afgelopen jaar gestegen. Dit zijn met name veldsportverenigingen. 

Buitensportaccommodaties tijdens coronajaar benut door binnensport

De gemiddelde bezetting van de gemeentelijke buitensportaccommodaties (voetbal- en hockeyvelden) lag in 2019 op 80%. De bezettingsgraad van de gemeentelijke sporthallen en gymzalen was in 2019 51%. Door de coronamaatregelen moesten sportaccommodaties het afgelopen jaar regelmatig gesloten worden of konden de accommodaties enkel gebruikt worden met het in acht nemen van de 1,5 meter maatregel of alleen door jeugdleden. Sportaccommodaties zijn binnen de grenzen van deze verordeningen gebruikt, bijvoorbeeld door de sportvelden ook te laten gebruiken door verenigingen die normaal gesproken binnen sporten. 

Bezoekers Utrechtse zwembaden

De gemeente Utrecht exploiteert vier zwembaden: De Kwakel, Den Hommel, Fletiomare en De Krommerijn. In de periode van september t/m april verzorgt de Stichting Exploitatie Zwembad Krommerijn het 50 meterbad. De vier zwembaden hebben gezamenlijk in 2020 ruim 496.000 bezoekers ontvangen. Het bezoekersaantal is hiermee bijna gehalveerd ten opzichte van het jaar ervoor. Dit heeft te maken met de beperkingen van de coronamaatregelen, welke in sommige periodes leidden tot (deelse) sluiting van het zwembad. 

2019: Bijna tweederde Utrechters is tevreden over sportvoorzieningen in de buurt 

Van de Utrechters van 16 jaar en ouder is in 2019 72% tevreden over het aanbod van sport-voorzieningen in de stad. Als het gaat om tevredenheid over sportvoorzieningen in de eigen buurt, dan is 64% van de Utrechters tevreden. Bewoners van Oost, Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern zijn het meest positief over de sportvoorzieningen in de buurt (respectievelijk 73%, 76% en 78%) en bewoners van de wijken West, Noordoost en Binnenstad het minst vaak (respectievelijk 57%, 58% en 56%).