Image
Senioren kijken op tablet

Digitale vaardigheden

Samenvatting

Het merendeel van de Utrechters kan goed uit de voeten met online activiteiten. Wel hebben 3 op de 10 Utrechters moeite met het online aanvragen doen of afspraken maken bij organisaties. Voor Utrechters in een kwetsbare situatie (panel Meetellen) ligt dit aandeel nog hoger, sommige panelleden noemen het gebruik van DigiD lastig. 

In het kort

Kerncijfers
  2019 2020 2021 2022
% inwoners dat moeite heeft met aanvragen doen of afspraken maken bij organisaties* 23 - 29 -
% inwoners dat (bijna) nooit hulp nodig heeft bij gebruik internet 83 - 84 -
% inwoners dat soms/vaak partner, vriend, familie helpt bij internet 49 - 46 -
In 2020 en 2022 is geen gemeentelijke Inwonersenquête afgenomen. Deze enquête houden we elke twee jaar. In 2024 zijn nieuwe cijfers beschikbaar.
* Inwoners die aangeven enige of veel moeite te hebben om internet te gebruiken of aangeven internet niet te kunnen gebruiken voor verschillende online activiteiten zijn samengevoegd tot ‘moeite hebben met’.
Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht

Digitaal aanvragen doen of afspraken maken kost 3 op de 10 inwoners moeite (2021)

Het merendeel van de Utrechters van 18 jaar en ouder kan goed uit de voeten met activiteiten op het internet, al is het aandeel dat moeite heeft met online activiteiten op alle onderdelen toegenomen. Dat blijkt uit de Inwonersenquête uit 2021. 85% heeft geen moeite met het opzoeken van informatie via internet en 89% verstuurt zonder moeite e-mails of chat online. Het doen van aanvragen of het maken van afspraken bij organisaties kost meer Utrechters moeite. 29% heeft hier moeite mee of geeft aan het niet te kunnen, onder 65-plussers is dit aandeel nog hoger. Ook kost het inwoners met een lichamelijke of psychische beperking en Utrechters met basisonderwijs of vmbo-opleiding of Utrechters met een havo-, vwo- of mbo-opleiding meer moeite dan gemiddeld. Het gaat hier om de hoogst behaalde opleiding. 

Helft van de Utrechters in kwetsbare situatie heeft moeite met digitale aanvragen en afspraken

Ook Utrechters in een kwetsbare situatie (panel Meetellen) zijn gevraagd naar hun digitale vaardigheden. Iets meer dan de helft van de panelleden heeft moeite met online aanvragen doen of afspraken maken bij organisaties en 30% heeft moeite met het online opzoeken van informatie. Een kwart van de panelleden voelt zich beperkt omdat ze het ingewikkeld vinden om internet te gebruiken. 15% van de panelleden voelt zich beperkt omdat ze geen internet hebben. Uit focusgroepen blijkt dat sommige panelleden het gebruik van DigiD lastig vinden, wat vaak nodig is om een aanvraag te doen of een afspraak te maken bij organisaties. Verder geven panelleden in de focusgroepen redenen waarom zij geen internet gebruiken. Deze redenen lopen uiteen en zijn voor iedereen verschillend. Ze noemen bijvoorbeeld dat een internetabonnement te duur is, dat internet gebruiken te ingewikkeld is of dat ze internet niet vertrouwen en het daarom niet gebruiken.

Infogram URL

11% heeft soms en 5% heeft vaak hulp nodig van anderen bij gebruik internet (2021)

Bijvoorbeeld van de partner, een vriend of familie. Mogelijk is dit een onderschatting, omdat een groot deel van de respondenten de vragenlijst online invult. Naarmate de leeftijd toeneemt, geven meer mensen aan hulp nodig te hebben. Dit geldt eveneens voor Utrechters met basisonderwijs of een vmbo-opleiding (hoogst behaalde opleiding), inwoners die precies of slecht kunnen leven van hun inkomen en inwoners met een lichamelijke of psychische beperking. De verschillen zijn voornamelijk groot bij leeftijd en opleidingsniveau. Utrechters is ook gevraagd of zij zelf iemand in hun naaste omgeving (een partner, vriend of familielid) helpen bij het gebruik van internet. 36% zegt dit soms en 10% zegt dit vaak te doen.

Circa de helft die zich beperkt voelt, is bereid om beter te leren omgaan met internet (2021)

Utrechters is in 2021 gevraagd of ze graag tijd willen vrijmaken om beter te leren omgaan met het internet. 7% van de Utrechters staat hier positief tegenover. 6% geeft aan graag beter te leren omgaan met een mobiele telefoon of tablet. Ten opzichte van de eerste meting in 2017 zien we dat het aandeel inwoners dat wil leren daalt. Van de mensen die zich beperkt voelt om het internet te gebruiken, geeft 49% aan tijd vrij te willen maken om beter te leren omgaan met internet.

Aantal laaggeletterden lastig in kaart te brengen, risicoindicatoren opgesteld

Het aantal laaggeletterden in Utrecht is lastig in beeld te brengen. Een registratie is niet voorhanden. Grootschalig steekproefonderzoek is geen goed alternatief, omdat dergelijke onderzoeken vaak lees- en schrijfvaardigheden vereisen, die laaggeletterden juist niet of onvoldoende bezitten. Bovendien is laaggeletterdheid een onderwerp dat zich voor betrokkenen in de taboesfeer kan bevinden, wat het risico op onbetrouwbare antwoorden vergroot. De gemeente Utrecht gebruikt indicatoren die wijzen op een risico op laaggeletterdheid en volgt hoe deze indicatoren zich in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld voor Utrecht. Op deze manier krijgen we zicht op de toename dan wel afname van de kans op laaggeletterdheid bij specifieke groepen in de stad. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar de ontwikkeling van het opleidingsniveau, het aantal 65- en 75-plussers, aantal inwoners met een eerste generatie migratieachtergrond en het aantal inwoners met beroepsniveau 1. Ook wordt gekeken naar de ontwikkeling van het aandeel kinderen met een VE-indicatie en voortijdig schoolverlaters.

Aandeel inwoners dat moeite heeft om internet te gebruiken voor de volgende activiteiten:*
  2019 2020 2021 2022
e-mailen, chatten, berichten versturen 7 - 11 -
informatie opzoeken 9 - 15 -
winkelen (spullen kopen, reizen boeken) 12 - 15 -
social media (zoals Facebook, Twitter of Instagram) 12 - 17 -
aanvragen doen of afspraken maken bij organisaties 23 - 29 -
In 2020 en 2022 is geen gemeentelijke Inwonersenquête afgenomen. Deze enquête houden we elke twee jaar. In 2024 zijn nieuwe cijfers beschikbaar.
* Inwoners die aangeven enige of veel moeite te hebben om internet te gebruiken of aangeven internet niet te kunnen gebruiken voor verschillende online activiteiten zijn samengevoegd tot ‘moeite hebben met’.
Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht
Aandeel inwoners dat bereid is om tijd vrij te maken om beter te leren omgaan met:*
  2019 2020 2021 2022
internet 8 - 7 -
een mobiele telefoon en/of tablet 7 - 6 -
In 2020 en 2022 is geen gemeentelijke Inwonersenquête afgenomen. Deze enquête houden we elke twee jaar. In 2024 zijn nieuwe cijfers beschikbaar.
* De bereidheid is gemeten o.b.v. het aantal inwoners dat een oordeel geeft (eens, oneens of neutraal). De categorie 'weet niet' is hierbij buiten beschouwing gelaten.
Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht

Publicatiedatum: 16-05-2023