Stand & ontwikkeling

Utrecht groeit hard: nu circa 358.000 inwoners

Op 1 januari 2020 had Utrecht 357.719 inwoners. Utrecht groeide in 2019 met 4.778 inwoners: gemiddeld 13 personen per dag. Dit is een iets lagere groei dan in 2018 (+5.367), maar een sterkere groei dan in 2017 (+4.440) en 2016 (+4.148). Sinds de bouw van Leidsche Rijn groeit Utrecht uitzonderlijk hard. Utrecht groeide afgelopen decennium het hardst van de G4-steden (in verhouding tot de bevolkingsomvang). Vorig jaar waren de verschillen geringer: Utrecht en Den Haag groeiden in 2019 met 1,4%, terwijl Amsterdam en Rotterdam een groei kenden van circa 1,1%. Van de grote steden in Nederland groeit Almere sinds 2016 het snelst: vorig jaar bedroeg de bevolkingsgroei daar 1,9%. De relatieve groei van de bevolking is overigens het sterkst in sommige kleinere gemeenten in de buurt van grote steden. Een zestiental kleinere gemeenten in Nederland groeiden in 2019 procentueel gezien nog harder dan Almere.

Utrecht blijft doorgroeien

Utrecht ontving in 2018 de 350.000e inwoner. Volgens de gemeentelijke bevolkingsprognose uit 2020 passeert Utrecht in 2027 de grens van 400.000 inwoners en zal de stad in 2040 meer dan 450.000 inwoners hebben. De bevolkingsprognose wordt ieder jaar bijgesteld op basis van de meest actueel beschikbare informatie. De prognose gaat onder meer uit van de geplande oplevering van woningen zoals beschreven in de bouwplannen van dat moment. Het doorschuiven van actuele woningbouwprojecten naar een volgend jaar kan ertoe leiden dat de grens van 400.000 inwoners pas ná 2027 wordt bereikt.

Veel meer geboortes dan sterftegevallen

De bevolkingsgroei van een stad is opgebouwd uit een geboorteoverschot (verschil tussen geboorte en sterfte) en een vestigingsoverschot (verschil tussen vestiging en vertrek). Utrecht groeit doordat er meer kinderen geboren worden dan er inwoners overlijden. Vorig jaar zijn in de stad ongeveer 4.700 baby’s geboren en 1.900 inwoners overleden. Utrecht heeft daarmee een geboorteoverschot van 2.800 personen. De natuurlijke aanwas schommelt al jaren rond dit niveau.

De grote natuurlijke aanwas hangt samen met de samenstelling van de bevolking: in Utrecht wonen veel jonge inwoners en relatief weinig ouderen (zie hoofdstuk Samenstelling naar groepen). Uit cijfers van het CBS blijkt dat Utrecht de grootste natuurlijke aanwas per 1.000 inwoners heeft van alle steden in Nederland. In 2019 hadden alleen de kleinere gemeenten Urk, Renswoude en Staphorst een hoger relatief geboorteoverschot.

Er komen meer mensen naar Utrecht dan er vertrekken

Naast een positief geboorteoverschot groeit de stad eveneens door een positief vestigingsoverschot: de stroom die de stad inkomt is groter dan de stroom die er uitgaat. In 2019 verhuisden circa 28.000 Utrechters de stad uit. Daar staat tegenover dat meer dan 30.000 mensen zich in Utrecht vestigden. Utrecht had vorig jaar een vestigingsoverschot van 2.300 personen.

Het vestigingsoverschot is op te delen in een binnenlands (-912) en buitenlands (+3.190) migratiesaldo. De buitenlandse migratie is een belangrijke motor achter de huidige bevolkingsgroei van Utrecht, maar aanzienlijk minder dan bij de andere G4-steden. Vorig jaar vestigden zich circa 8.300 mensen vanuit het buitenland in Utrecht. De top vijf van landen waar zij vandaan komen wordt gevormd door India, Groot-Brittannië, Duitsland, Spanje en de Verenigde Staten. India staat al drie jaar achtereen bovenaan; de helft van hen vestigt zich in de wijk Leidsche Rijn.

Veel vestiging en vertrek bij twintigers

Ten opzichte van de andere G4-steden heeft Utrecht slechts een klein binnenlands vertrekoverschot. De achterliggende migratiestromen zijn echter aanzienlijk. Vorig jaar verhuisden ruim 22.000 mensen vanuit een andere gemeente in Nederland naar Utrecht. Driekwart van deze vestigers (74%) is in de leeftijd van 18-34 jaar, ruim de helft (54%) is twintiger. Jonge vestigers zijn vooral studenten en starters op de arbeidsmarkt. Net als in andere studentensteden loopt het aantal jonge vestigers sinds 2015 terug. In dat jaar is het sociaal leenstelsel ingevoerd, waardoor minder studenten op kamers gaan wonen. Voor de hoogte van de studiefinanciering maakt het niet meer uit of studenten ingeschreven staan bij de ouder(s) of uitwonend zijn. In 2014 had Utrecht nog 10.600 binnenlandse vestigers van 18-24 jaar. In 2019 waren dit er 7.400, een afname van 30%.

Hoewel Utrecht bij veel mensen in trek is, verruilden ook veel Utrechters de stad voor een andere gemeente in het land: in 2019 betrof dit tegen de 23.000 inwoners. De meerderheid van hen is twintiger of jonge dertiger. Gezinsvorming speelt hierin een rol, dat is ook te zien aan het aantal jonge kinderen dat de stad verlaat. Vorig jaar vertrokken circa 1.300 kinderen onder 4 jaar naar een gemeente in de regio of elders in het land, dit is 7% van het totaal aantal 0-3 jarigen in Utrecht.

De jonge bevolking van Utrecht met veel studenten en starters maakt dat Utrechters relatief vaak verhuizen. In 2019 zijn ruim 57.000 Utrechters verhuisd, dat is een op de zes inwoners. Daarvan is de helft binnen de stad verhuisd (51%) en de andere helft naar een andere gemeente in Nederland (40%) of naar het buitenland (9%).

Tot 2040: alle leeftijdsgroepen groeien, 65+ het sterkst

Volgens de gemeentelijke bevolkingsprognose uit 2020 groeit het inwonertal van Utrecht tot 2040 met 27%. In alle leeftijdsgroepen is een toename te zien. Utrecht is en blijft een relatief jonge stad. De procentueel sterkste groei zal echter plaatsvinden in de groep 65-plussers: van 37.000 in 2020 naar bijna 61.000 in 2040 (+63%). Deze flinke toename komt door het ouder worden van de mensen die al in Utrecht wonen. Van de mensen die zich in Utrecht vestigen is slechts een zeer gering deel ouder dan 65 jaar.

Tot 2040: alle wijken groeien, Zuidwest en Leidsche Rijn worden de grootste

Alle tien Utrechtse wijken zullen in de periode tot 2040 groeien. Een groot deel van de bevolkingsgroei van de stad wordt opgevangen in Zuidwest en Leidsche Rijn. Zuidwest krijgt er naar verwachting tot 2040 circa 22.500 inwoners bij (+58%). Deze groei vindt voor een groot deel plaats in de Merwedekanaalzone. Leidsche Rijn blijft sterk doorgroeien, tot 2040 met 20.000 inwoners (+49%). Beide wijken huisvesten daarmee over 20 jaar elk meer dan 61.000 inwoners. De relatief grootste toename vindt overigens plaats in de kleinste wijk: het aantal inwoners in de Binnenstad groeit tot 2040 met 78%, onder meer in het Beurskwartier.

Sterke toename bevolkingsdichtheid

Met de groei van de bevolking neemt ook de bevolkingsdichtheid in de stad toe. Tussen 2001 en 2020 is de bevolkingsdichtheid van Utrecht toegenomen van ongeveer 2.600 naar 3.600 inwoners per km2. De verdichting vond het sterkst plaats in de wijk Leidsche Rijn en subwijk Veldhuizen/Vleuterweide. Utrecht kiest in de Ruimtelijke Strategie Utrecht voor een verdere groei van de bevolking door vooral in te zetten op inbreiding, het benutten van nieuwe woningbouwlocaties op plekken binnen de stad. Het Beurskwartier en de Merwedekanaalzone zijn aangewezen als twee belangrijke ontwikkelgebieden, maar ook Leidsche Rijn Centrum blijft een belangrijke groeilocatie. Het aantal inwoners per km2 zal in deze gebieden flink toenemen. De gemiddelde bevolkingsdichtheid van de stad zal naar verwachting in 20 jaar tijd doorgroeien van 3.600 naar 4.600 inwoners per km2, een toename van 1.000 inwoners per km2.