Samenvatting

De coronacrisis heeft geleid tot verschillende effecten op de openbare ruimte. Algemeen geldend is dat er veel meer gebruik is gemaakt van de openbare ruimte. Het gebruik van de buitenruimte nam met name toe in parken en andere groengebieden in de stad. Maar ook in de groengebieden in de regio steeg het aantal bezoekers aanzienlijk. Plekken waar voor de uitbraak van het coronavirus weinig bezoekers kwamen, worden nu vaker bezocht. Op sommige plekken zorgt dit voor overlast. Vanaf april 2020 is een stijging zichtbaar in het aantal overlastmeldingen over parken en groenvoorzieningen. Ook het aantal bewonersmeldingen over afval en vervuiling van de openbare ruimte neemt toe in mei en juni. Voor een initiatief met gratis knijpers en vuilniszakken is de animo groot.

Kerncijfers

 2017201820192020
rapportcijfer netheid openbare ruimte*6,76,76,7-
rapportcijfer schoonheid straten, pleinen, stoepen en fietspaden in de buurt6,56,56,6-
rapportcijfer onderhoud van straten, pleinen, stoepen en fietspaden in de buurt6,66,66,7-
rapportcijfer verzorging van openbaar groen in de buurt6,76,76,8-
% buurtproblemen dat volgens bewoners moet worden opgelost over vervuiling en beheer van de openbare ruimte**--27-
% buurtproblemen dat volgens bewoners moet worden opgelost over (onvoldoende) kwaliteit van openbaar groen en de aanpak ervan**--10-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van rommel en afval op straat343634-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van hondenpoep181817-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van vernielingen1099-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van ongelijke tegels op de stoep-1415-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van spullen op de stoep (bijv. reclameborden, vuilnisbakken)-1212-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van slecht toegankelijke plaatsen om over te steken-1010-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van beperkte toegang van gebouwen-12-
% inwoners dat in de buurt vaak last heeft van bouwwerkzaamheden141414-

* Vraag Inwonersenquête. Hoe vaak heeft u in uw buurt last van: bekladding van muren en gebouwen, rommel en afval op straat, hondenpoep en vernielingen.
** Vraag Inwonersenquête. Welke problemen moeten worden opgelost in uw buurt? De antwoordcategorieën zijn dit jaar anders ingedeeld.
Bron: Inwonersenquête; gemeente Utrecht
In 2020 is geen gemeentelijke Inwonersenquête afgenomen. Deze enquête houden we elke twee jaar. In 2022 zijn hiervan nieuwe cijfers beschikbaar.

Toename vervuiling openbare ruimte

Een gevolg van de coronacrisis en de geldende maatregelen is een toename van bijplaatsing: afval geplaatst naast containers in de openbare ruimte. Het gaat vooral om papier en karton vanwege een toename van het aantal pakketten van bezorgdiensten. Ook de vervuiling bij hangplekken is toegenomen. Het algemene beeld is dat er veel meer gebruik is gemaakt van de openbare ruimte in het algemeen. De druk is niet alleen toegenomen in parken en bij andere groenplekken maar ook op plekken waar voorheen geen voorheen geen vervuiling plaatsvond. Een uitzondering hierop is de Binnenstad. Vanaf maart waren hier veel minder bezoekers waardoor minder vervuiling optrad (Stadsbedrijven, gemeente Utrecht). 

Overlastmeldingen parken en groenvoorzieningen: piek in mei en juni daarna zet daling in

Het Klant Contact Centrum (KCC) van de gemeente registreert meldingen die gedaan worden door bewoners. Een melding komt binnen via de website of via de Slim Melden app. Het KCC registreert onder andere meldingen van inwoners die gaan over overlast in parken en bij groenvoorzieningen. Vanaf april vorig jaar is een opvallende stijging zichtbaar: van 326 in maart naar 593 in april (+82%). Deze stijging zet zich door in de maanden daarna met een piek in mei en juni. Waarschijnlijk is deels sprake van een seizoenseffect. Mogelijk speelt mee dat deze stijging komt doordat inwoners vaker gebruik maken van openbaar groen in hun eigen woonomgeving en daardoor vaker een melding plaatsen. Ook maakt de Slim Melden app het voor veel inwoners makkelijk om een melding te plaatsen. Sinds juli is een daling zichtbaar van het aantal meldingen die doorzet in heel 2020.

Meldingen afval en vervuiling openbare ruimte: daling na piek mei en juni zet niet door

Het KCC registreert ook bewonersmeldingen met als thema afval en vervuiling openbare ruimte. In mei (5.167) en juni (5.184) is het aantal meldingen het hoogst en komt boven de 5.000 per maand uit. Deze stijging komt mogelijk doordat meer inwoners vanwege corona vaker gebruik maken van de openbare ruimte wat ook meer afval oplevert. Na juni zet een daling in van het aantal meldingen per maand. Deze daling zet zich niet door en in december (5.087) doet zich opnieuw een piek voor van het aantal meldingen.

Waardering Utrechters onderhoud en schoonheid openbare ruimte constant

In de Inwonersenquête van de gemeente Utrecht wordt gevraagd naar indicatoren. Deze enquête houden we elke twee jaar. In 2022 zijn voor deze indicatoren nieuwe cijfers beschikbaar. In 2019 en in de jaren daarvoor waarderen Utrechters de netheid van de openbare ruimte met een 6,7. Voor zowel de schoonheid (6,6) als het onderhoud (6,7) van straten, pleinen, stoepen en fietspaden is de beoordeling vergelijkbaar met voorgaande jaren. Ook als het gaat om de tevredenheid met de verzorging van het openbaar groen in de eigen buurt komt het rapportcijfer uit op een 6,8, wat vergelijkbaar is met voorgaande jaren.

Het rapportcijfer voor het onderhoud van de openbare ruimte in de buurt is een combinatie van de gemiddelde scores voor schoonheid, onderhoud en de verzorging van de openbare ruimte. Leidsche Rijn (7,1) en Binnenstad (7,0) zijn de twee wijken met een score van een 7 of hoger wat betreft de waardering van de openbare ruimte. In Overvecht zijn bewoners hier het minst over te spreken (6,0). De waardering voor de verzorging van het openbaar groen in de eigen buurt is het hoogst in Oost (7,3), Leidsche Rijn (7,1) en Binnenstad (7,0).

15% Utrechters vaak last van ongelijke stoeptegels in de buurt

In 2019 ervaart 15% van de Utrechters vaak last van ongelijke tegels op de stoep in de eigen wijk. In het jaar daarvoor is dit door 14% van de inwoners genoemd. Ruim 1 op de 10 inwoners heeft last van spullen op de stoep zoals reclameborden en vuilnisbakken. Ook ervaart 1 op de 10 Utrechters vaak last van slecht toegankelijke plaatsen om over te steken in de eigen buurt.

Overlast in de buurt (exclusief verkeersoverlast) minder vaak genoemd

In 2019 is aan inwoners van Utrecht gevraagd of er buurtproblemen zijn die zij graag opgelost zouden zien. Het aanpakken van allerlei vormen van overlast (exclusief verkeersoverlast) is door 16% van de inwoners genoemd. Dit is lager dan in 2018 toen dit voor 20% van de Utrechters een probleem was. Eén op de tien Utrechters benoemt dat de onvoldoende kwaliteit van het openbaar groen in de buurt en de aanpak daarvan moet worden opgelost. Dit is een stijging vergeleken met 2018 (7%). Ook noemt één op de tien inwoners dat problemen met fietsen in de buurt aangepakt moeten worden. Een toename ten opzichte van het jaar daarvoor (5%). Net als voorgaande jaren noemen Utrechters de verkeersproblematiek als grootste probleem in de buurt dat moet worden opgelost (40%).

Last van rommel en afval op straat minder vaak genoemd

In 2019 ervaart één op de drie inwoners (34%) last van rommel en afval op straat. Dit is lager dan in 2018 toen 36% hier hinder van ondervond, maar vergelijkbaar met 2016 en 2017. In 2019 ervaren minder inwoners (17%) overlast van hondenpoep dan in 2018 (18%) en in 2016 (20%). Het percentage Utrechters dat overlast ervaart van ongelijke stoeptegels en spullen op de stoep is constant in 2018 en 2019.

“Meer divers groen in plaats van alleen gras”

“Meer verzorging van de openbare ruimte gelegen aan de voorkant van mijn nieuwbouwwoning/complex”

“Er zou van mij meer groenvoorziening mogen komen. Denk bijvoorbeeld ook aan groen op daken van woningen”

“Minder afval in de openbare ruimtes”

Bewoners Utrecht
Bron: 
Inwonersenquete, gemeente Utrecht

Veel vrijwilligers bij actie gratis knijpers en vuilniszakken

In het Actieplan Utrecht schone stad 2019-2022 staat als doel om zwerfafval op te ruimen en te voorkomen. Inwoners, ondernemers, overige belanghebbenden en de gemeente werken samen om dit doel te bereiken. De gemeente ondersteunt initiatieven door bijvoorbeeld het leveren van knijpers en vuilniszakken. In 2019 is het e-mailadres samenschoon@utrecht.nl gestart. In 2020 is het aantal schoonmaakacties beperkt vanwege de coronacrisis. Wel is veel aandacht besteed aan het uitdelen van gratis knijpers en vuilniszakken aan vrijwilligers. Het bovenstaande e-mailadres is daarbij gebruikt om hiervoor een aanvraag te doen. De animo bleek groot: eind 2020 hebben 1.800 Utrechters een knijper van de gemeente ontvangen. Een mogelijke verklaring voor het grote aantal vrijwilligers is dat inwoners vanwege corona minder activiteiten hebben. Ook speelt waarschijnlijk mee dat mensen vaker in de openbare ruimte zijn en bij willen dragen aan het schoonhouden daarvan.

Global Goals dashboard

Utrecht wil een stad zijn waarin gezondheid en leefbaarheid voorop staan. We stoppen daarom energie in een betere kwaliteit van leven voor iedereen. Internationaal leveren we daarmee een bijdrage aan de Sustainable Development Goals (SDG’s). Dat zijn de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (VN) om samen te werken aan een betere wereld voor iedereen.

Voor Openbare ruimte & groen gaat het om de stedelijke doelstelling Vergroenen en verdichten. De SDG’s richten zich op de volgende doelen:

  • Industrie, innovatie en infrastructuur: Bouw veerkrachtige infrastructuur, bevorder inclusieve en duurzame industrialisering en stimuleer innovatie.

  • Duurzame steden: Maak steden en menselijke nederzettingen inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam. Maak besluitvorming en participatie mogelijk voor iedereen. Behoud en bescherm cultureel erfgoed. Toegang voor iedereen voorzien tot veilige, inclusieve en toegankelijke, groene en openbare ruimtes, in het bijzonder voor vrouwen en kinderen, ouderen en personen met een handicap.

  • Klimaatactie: Neem dringend actie om klimaatverandering en haar impact te bestrijden.

  • Leven op het land: Bescherm, herstel en bevorder het duurzaam gebruik van ecosystemen, beheer bossen duurzaam en roep het verlies aan biodiversiteit een halt toe.

Naar het dashboard