Arbeidsparticipatie

Werkloosheid in 2020 iets opgelopen

Het werkloosheidspercentage in de gemeente Utrecht is vorig jaar gestegen van 3,5% naar 4,0% van de beroepsbevolking. In de jaren voor uitbraak van het coronavirus daalde de werkloosheid meerdere jaren op rij. Ook het aantal mensen dat valt onder de werkloze beroepsbevolking is in 2020 gestegen (van 7.100 naar 8.300). Deze mensen hebben geen betaalde baan, terwijl ze wel direct beschikbaar zijn voor werk en recent naar werk hebben gezocht. Het percentage werkloosheid in Utrecht (4,0%) ligt iets boven het landelijk gemiddelde (3,8%), dat vorig jaar ook licht is gestegen. Van de vijf grote steden heeft Utrecht het laagste werkloosheidspercentage, gevolgd door Eindhoven (4,4%) Amsterdam (5,3%), Den Haag (5,4%) en Rotterdam (5,8%). Werkloosheid gaat volgens de gehanteerde definitie van het CBS over mensen die geen werk hebben, maar wel direct (binnen twee weken) inzetbaar zijn op de arbeidsmarkt. Hierdoor zijn bijvoorbeeld niet alle bijstandsgerechtigden in de werkloosheidscijfers opgenomen.

Stijging werkloosheid vooral onder jongeren en niet-westerse migranten

Jongeren tot 25 jaar en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond zijn vorig jaar het hardst geraakt op de arbeidsmarkt. Deze groepen kennen een grote absolute toename van werklozen (respectievelijk circa 900 en 800 mensen). Ook kennen deze groepen een relatief hoog werkloosheidspercentage in 2020 (9,5% en 7,4%). Onder de groep mensen met een laag onderwijsniveau is ook sprake van een hoog percentage werkloosheid (10,1%), maar bij deze groep is de absolute toename een stuk lager (circa 200 mensen). Dat heeft te maken met de geringe absolute omvang van deze groep binnen de Utrechtse beroepsbevolking (circa 21.000 mensen). De groep met een hbo- of universitair diploma binnen de beroepsbevolking bestaat uit 148.000 mensen, waarvan 2,2% geen werk heeft. Het aantal mensen met een hoog onderwijsniveau is sinds 2003 bijna verdubbeld, terwijl het aantal mensen met een laag onderwijsniveau is afgenomen. Het aantal middelbaar opgeleiden is tussen 2003 en 2010 gestegen, daarna neemt het aantal af. Opvallend is in de leeftijdsgroep 45-75 jaar de werkloosheid vorig jaar is gedaald, zowel het aantal mensen als het percentage binnen de beroepsbevolking. 

Aantal Utrechters met betaald werk groeit nog steeds

De toename van het aantal Utrechters met betaald werk (loondienst en zelfstandigen) zet zich door. Deze toename wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de bevolkingsgroei, waardoor ook de beroepsbevolking toeneemt. In 2020 hadden ongeveer 1.000 meer Utrechters betaald werk dan een jaar eerder. De netto-arbeidsparticipatie komt hiermee op 73%. De netto arbeidsparticipatie is het percentage inwoners tussen 15 en 75 jaar dat een baan heeft. Dit percentage ligt in Utrecht hoger dan het landelijk gemiddelde (ruim 68%) en hoger dan in andere drie grote steden. In Utrecht is de netto arbeidsparticipatie het hoogst in de leeftijdsgroep 25 tot 45 jaar (87%). In de jongere (15 tot 25 jaar) en oudere (45 tot 75 jaar) leeftijdsgroepen ligt de arbeidsparticipatie lager (respectievelijk 58% en 63%).

Afname mensen in loondienst, groei van zelfstandigen

Opvallend is dat volgens het CBS het aantal zelfstandigen in 2020 is gegroeid van 32.000 naar 35.000, terwijl het aantal de jaren daarvoor schommelde rond de 31.000. Het aantal werknemers nam vorig jaar af van 170.000 naar 168.000. Hoewel er ook inwoners zijn die twee banen hebben of loondienst met een zelfstandig beroep combineren, kijkt het CBS naar het zwaartepunt: alleen de categorie waar iemand de meeste uren in werkzaam is telt mee.

Spanning op arbeidsmarkt iets afgenomen

De spanning op de arbeidsmarkt in de regio Midden-Utrecht is vorig jaar iets afgenomen, maar is nog altijd dusdanig hoog dat sprake is van een krappe arbeidsmarkt. De spanningsindicator is de verhouding tussen het aantal openstaande vacatures en het aantal kortdurend werkzoekenden. Hoe krapper de arbeidsmarkt, hoe moeilijker het voor werkgevers is om aan geschikt personeel te komen. Grote tekorten aan personeel in de regio Midden-Utrecht doen zich voor binnen de technische beroepen (machinemonteurs, loodgieters en pijpfitters, bouwarbeiders afbouw), in de zorg (verpleegkundigen) en bij ICT beroepen (databank- en netwerkspecialisten en software- en applicatieontwikkelaars).